العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره):
متفرقات هبه
هبه زن و شوهر
سؤال4533. آيا هبه زن به شوهر و بالعكس حكم هبه به اجنبي را دارد كه بتوانند رجوع كنند؟
جواب: جواز رجوع دارد، ولي خلاف احتياط است.
4534. آيا شوهر در آن چه كه از طلا و هدايا به زن بخشيده تا وقتي كه عين آن موجود است، مي‌تواند رجوع كند؟
جواب: مي‌تواند، ولي خلاف احتياط است.
اختصاص زمين به امور خيريّه
سؤال4535. اشخاصي زمين داشته‌اند كه به صورت موروثي بوده است، تمام وارثين تصميم بر اين گرفتند كه زمين مذكور را جهت امور خيريّه در اختيار هيأت امناي مسجد جامع آن شهرستان بگذارند تا با صلاحديد هيأت امنا، در امور خيريه هزينه نمايند. در حال حاضر اداره تعاون شهرستان، زمين مذكور را براي احداث ساختمان اداري خود انتخاب كرده كه مورد موافقت هيأت امنا قرار گرفته است.
آيا هيأت امناي مسجد مي‌توانند زمين مذكور را به اداره تعاون شهرستان هديه نمايند.
جواب: اداره تعاون قيمت زمين را بدهد و هيأت امنا آن را در امور خيريّه هزينه نمايند.
هبه به طفل در شكم
سؤال4536. آيا مي‌توان به حمل (در شكم مادر) چيزي را هبه نمود؟ اگر هبه‌ي مذكور امكان پذير است، چه كسي بايد آن را قبول كند؟ آيا پدر يا جد پدري قبل از تولد، بر طفل در شكم مادر ولايت دارد؟
در صورتي كه پاسخ مثبت باشد، آيا اهليّت تَمَلُّك حمل، منوط به زنده متولّد شدن آن است؟
جواب: مالكيت طفل، مشروط به شرط متأخّر است كه ولادت مي‌باشد كه اگر زنده متولّد نشد، كاشف از عدم مالكيت است؛ ولي اگر مالكيت پس از ولادت با قبل از ولادت در آثار فرق دارد، احتياط در صلح با وليست و اللَّه العالم.
صرف پول اهدايي براي مدرسه در غير آن
سؤال4537. اگر پولي جهت ساخت مدرسه هديه شود و اداره آموزش و پرورش آن را به مجموعه‌اي آموزشي (غير از مدرسه) اختصاص دهد، لطفاً حكم شرعي موارد زير را بيان فرماييد:
1) مكث و ماندن در داخل محوطه‌ي مجموعه.
2) نماز خواندن در محل آن.
3) حقوق گرفته شده بابت تدريس در اين مجموعه.
جواب: تصرفات در آن ساختمان اشكال ندارد، گرچه اداره مربوطه ضامن پول‌هاي مردم است كه بايد آنها را برگرداند و اللَّه العالم.
اهداي خون
سؤال4538. آيا اهداي خون جايز است؟
جواب: اگر احتمال ضرر نباشد، اشكال ندارد.
احتمال دزدي در گردن بند بخشيده شده
سؤال4539. كسي كه يك عدد زنجير طلاي گران قيمت به مادرش هديه نموده است، با توجّه به اين كه امكان مالي اهداء كننده طوري نبوده است كه بتواند چنين طلايي را تهيّه نمايد و احتمال قويست كه از دزدي باشد.
مرقوم فرماييد مصرف و تصرّف در اين طلا چگونه مي‌باشد؟
جواب: احتمال مذكور اثري ندارد؛ با احتمال اين كه اختيار هديه دادن داشته است، هديه محكوم به صحّت است.
پس گرفتن زمين بخشيده شده به اداره
سؤال4540. اگر فردي زميني را براي مصرف خيريه‌اي هبه كرده و تحويل داده است، آيا مي‌تواند رجوع كند؟
جواب: در فرض مرقوم كه هبه و قبض معتبر در هبه محقّق شده است، موهوبٌ له مالك شده است و چنان چه هبه به قصد قربت بوده لازم است و نمي‌توانند پس بگيرند.
تبديل پول صدقه
سؤال4541. شخصي پولي را به قصد صدقه كنار گذاشته و هنوز به فقير نداده است، آيا مي‌تواند آن را بردارد و مصرف كند و مجدداً پولي به جاي آن صدقه دهد؟
جواب: اشكال ندارد.
كمك هزينه ساخت مسكن
سؤال4542. يكي از اقوام مبلغي وجه نقد، براي ساخت منزل قديمي، براي رفاه حال خانواده داده است، آيا هبه صدق مي‌كند يا نه؟
جواب: بله، اگر قرينه‌اي بر خلاف ظاهر نيست هبه صدق مي‌كند.
هداياي زندگي مشترك
سؤال4543. آيا هدايايي كه در طول زندگي زناشويي زن و شوهر به آنان هديه مي‌شود، ملك شوهر است يا زن يا هر دو؟
جواب: منوط به قصد دهنده گان آنها است.
هبه اموال پس از استطاعت
سؤال4544. پس از آن كه فرد از لحاظ مالي مستطيع شد، آيا مي‌تواند با هبه اموال خود حج را از عهده خويش ساقط سازد؟
جواب: اگر وقت حركت كاروان رسيده است، خير نمي‌تواند.
مطالبه هدايا پس از طلاق
سؤال4545. آيا در صورتي كه مردي زنش را طلاق دهد، جايز است آن زن اموالي را كه خانواده‌اش هنگام ازدواج به او داده‌اند (مانند فرش، لباس و …) از شوهرش مطالبه كند؟
جواب: بله، جايز است مطالبه كند هر چه ملك اوست و يا دين بر ذمّه‌ي شوهر است.
هداياي پدر عروس
سؤال4546. شخصي با دختري ازدواج مي‌كند و شيربها را پرداخت مي‌كند، پس از مراسم عروسي والدين و ساير اقوام هدايايي را به آنان اهدا مي‌كنند، پدر دختر نيز هدايايي به دخترش مي‌دهد كه مقدار اين هدايا به مبلغ شيربهاي پرداخت شده بستگي دارد و چنين كاري در بين مردم مرسوم است، آيا هدايايي كه پدر به دخترش مي‌دهد، جزو اموال زن محسوب مي‌شود يا زن و شوهر؟
جواب: جزو اموال زن است.
هداياي دوران نامزدي
سؤال4547. هدايايي كه در دوران نامزدي بين طرفين رد و بدل مي‌شود، اگر اين نامزدي به ازدواج ختم نشود، آيا براي طرفين حق پس گرفتن آنها وجود دارد يا خير؟
جواب: اگر هبه‌ي معوضه يا ديگر موانع رجوع نباشد، حق رجوع دارند.
هبه تمام اموال به يكي از فرزندان
سؤال4548. آيا جايز است شخصي همه اموال خود را به يكي از فرزندانش هبه كند و بقيه را محروم نمايد؟
جواب: جايز است؛ ولي كار مناسبي نيست و مساوي دادن به همه اولاد مستحب است بلكه تفضيل في الجمله مكروه است.
هديه به كفار
سؤال4549. گرفتن يا دادن هديه به كفار چه حكمي دارد؟
جواب: گرفتن از آنها اشكال ندارد و دادن هم اگر به غرض متمايل ساختن آنها به اسلام باشد، جايز است.
عيدي به اطفال
سؤال4550. اموالي مانند عيدي كه به كودك صغير هديه داده مي‌شوند و يا در بدو تولد نوزاد هديه مي‌دهند، آيا ملك خود صغير محسوب مي‌شوند يا پدر و مادر او؟ و اگر والدين آن را خرج كردند مديون فرزند هستند يا خير؟
جواب: پدر كودك فقط مي‌تواند آن را در راه صلاح و نفع بچه خرج كند، در غير اين صورت مديون هستند.
فروش زمين هديه شده توسط پدر
سؤال4551. زيد، زميني را به پسر نابالغ خويش هبه شرعي نموده است، ولي مدتي بعد پدر، مقداري از آن زمين را مي‌فروشد.
1) آيا معامله پدر نسبت به زمين پسر نابالغ صحيح است يا پدر ضامن مي‌باشد؟
2) اگر پسر بالغ شود، حق فسخ دارد و اگر حق فسخ دارد، آيا پسر بايد به مشتري رجوع كند و مال خودش را بگيرد يا بايد به پدرش رجوع كند؟
جواب: اگر پدر به عنوان ولي طفل از طرف او قبض كرده، امر هبه تمام است؛ پس اگر آن فروش به مصلحت پسر بوده، صحيح است و پسر بعد از بلوغ هم حق فسخ ندارد و اگر قبض صورت نگرفته بوده، هبه باطل است و معامله مربوط به خود پدر است.
هبه قرآن
سؤال4552. اگر كسي به ديگري قرآني را هديه بدهد، آيا مي‌تواند آن را پس بگيرد؟
جواب: بله.
هبه منافع
سؤال4553. آيا هبه‌ي منافع صحيح است؟
جواب: خير، صحيح نيست به عنوان عقد خاص مصطلح.
