العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره):
دعواى بر ميت
سؤال 29 - شخصى فوت كرده و داراى چند نفر اولاد صغار مىباشد خواهر او آمده از صغار برادرش ارث پدرى را مطالبه مىنمايد اولا اين دعوى صحيح است يا نه و بر فرض صحت آيا از تمامى دارائى و زندگى برادرش كه كارگرى و بنائى نموده و بعد از گذشتن سى سال از فوت پدر براى خود زندگى فراهم نموده ارث مىبرد يا فقط از آن مالكيه از پدر مانده ارث مىبرد؟ لطفا جواب مرحمت فرمائيد.
جواب: مفروض سئوال كه ادعا بر ميت است اثبات آن محتاج به بينه با قسم مدعى است و با فرض ثبوت به بينه و قسم، حق در همان مالى است كه از پدر براى اين خواهر و برادر به ارث رسيده و نتائج آن، و اما مالى كه برادر در حال حيات خود بدست آورده خواهر در آن حقى ندارد و در صورت نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال 30 - وصيت نامه‌اى از متوفى باقيمانده و ترتيب مصرف اموال خود را معين كرده وحين الموت فرزندى در حدود شش ساله در خانه او زندگى مىكرده كه نه اسمى از او و نه سهمى در وصيت نامه مىباشد لكن شناسنامه آن بچه حكايت از فرزند بودن آن براى متوفى مىكند، اكنون وصى، فرزند بودن او را نسبت به متوفى انكار دارد و اظهار مىكند اين فرزند خوانده است و پدر و مادرش هم اكنون در قيد حياتند و زوجه متوفى ادعا مىكند اين فرزند از بطن من وصلب متوفاى مذكور يعنى شوهرم مىباشد و سهم الارث وى را مىخواهد، خواهشمند است حكم الله را بيان فرمائيد.
جواب: در فرض سئوال زندگى بچه در خانه شخص متوفى و بودن شناسنامه براى طفل بنام او شرعا اثبات ولد بودن طفل را نسبت به متوفى نمىكند و هم چنين ادعاء همسر متوفى نسبت به زوج اثرى ندارد و چنانچه زن و مرد ديگرى قبلا اقرار به ولادت آن بچه براى خود كرده باشند انكار بعدى آنها اثر ندارد و ولادت بچه از زن و مردى كه بچه در خانه آنها زندگى مىكرده بايد از طريق شرعى ثابت شود و ادعاء بر ميت محتاج به بينه و قسم است.
بلى زوجه متوفى با ادعاء خود اگر كذب او معلوم نشود از زائد بر هشت يك با فرض نبودن اولاد براى متوفى محروم است و در هر صورت موارد نزاع موضوعى احتياج به مرافعه شرعيه دارد و وصى مىتواند طبق علم خود عمل كند مگر آن كه خلاف آن شرعا ثابت شود.
سؤال 31 - جميله و محمد خواهر و برادر هر دو فوت شده‌اند و حالا اولاد جميله بر اولاد محمد دعواى ارث مادر خودشان را كه از پدر به او رسيده بوده مىكنند و اولاد محمد هم مىگويند ما نمىدانيم حصه عمه ما در يد و تصرف پدر ما به چه عنوانى گذاشته شده آيا اولاد جميله براى اثبات حق وحصه مادر خودشان، بايد اقامه شهود كنند يا نه و بر فرضى كه شاهد نداشته باشند بر اولاد محمد حق قسم دادن را دارند يا نه؟
جواب: در فرض سئوال اگر عين اموال جد در نزد اولاد برادر موجود است و آنها نيز اقرار دارند كه اين اموال جدشان است و اولاد خواهر مدعى هستند كه سهم الارث مادرشان را از اين اموال برادر او نداده در اين صورت اولاد برادر بايد اثبات كنند كه سهم الارث خواهر به او داده شده يا به برادر بخشيده است و اگر عين اموال جد موجود نيست و اولاد خواهر مدعى باشند كه برادر سهم الارث مادرشان را تلف كرده دعوى بر ميت است و محتاج به اقامه بينه و قسم مىباشد و در اختلاف موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال 32 - شخصى بلا عقب فوت شده، ورثه، زوج و عمو زاده و دائى زاده متوفى مىباشند بعد از فوت او وراث حاضر شده و ضمن تنظيم صورت مجلس در سه نسخه با علم هر يك به وراثت اشخاص مرقوم و در آن نسخه‌ها وراثت يكديگر را بدين عبارت (صحت مراتب مرقوم مورد گواهى اينجانبان) تصديق و امضاء نموده‌اند و اختلافى نبوده بعدا در اثر خروج ثلث تركه يكى از دائى زاده‌ها مخالف با خروج ثلث و منكر وراثت زوج شده در صورتى كه برابر نوشته‌اى، علقه زوجيت زوج، با متوفى را تصديق و امضاء نموده در اين صورت با چنين جريانى از نظر ترافع و مقررات شرعى دعوا بر ميت است يا كه از نظر وضع ثانوى كه پيدا نموده متوجه شخص منكر است و او مأخوذ به اقرار و تصديق خود مىباشد؟
جواب: در فرض مسأله دعوى بر ورثه است نه دعوى بر ميت و انكار بعد از اقرار مسموع نيست و رفع نزاع محتاج به مرافعه شرعيه است
