العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله):
خسارت وارده بر مال غیر
سؤال 1888- شخصی به خیال اینکه مال متوفی به او می‌رسد، از مال متوفی سه کیلو نخود برداشته و کاشته است آیا حاصل این سه کیلو که مثلًا پنجاه کیلو هست به وراث متوفی می‌رسد یا کسی که آن را کاشته، و در صورت رسیدن به وراث، آیا به این شخص (کشت‌کننده نخود) مزدی می‌رسد یا نه؟
جواب: در فرض سؤال، تمام پنجاه کیلو متعلّق به ورثه متوفی است و شخص مذکور، هر چند اشتباه کرده و به خاطر این عمل گناه نکرده لکن مستحق اجرت نیست. و اللَّه العالم
سؤال 1889- اگر شخص یا اشخاصی ملک زراعتی شخصی را بزور تصرّف نمایند علاوه بر اینکه اصل زمین را باید به مالک اصلی برگرداند آیا محصولات کشاورزی زمین را ضامن هستند که به مالک اصلی برگردانند یا نه؟ و همچنین اگر خساراتی بر اشجار و ساختمانهای مسکونی زمین مغصوبه وارد آورده باشند نیز ضامن هستند یا نه؟ و هکذا زمینهای زراعتی که در قلمرو ملک مالک اصلی احداث نموده‌اند ملک مالک اصلی است یا ملک احداث‌کننده؟
جواب: غصب حرام است و غاصب ضامن اجرة المثل عین مغصوبه در مدّت غصب است و همچنین غاصب ضامن خسارات وارده بر اشجار و ساختمان مغصوبه است و اگر زمین مغصوبه را غاصب آباد و تعمیر کرده باشد حق مطالبه اجرت در مقابل آن را از مالک زمین ندارد بلی محصولی که غاصب در زمین مغصوبه زراعت کرده ملک خود او است.
سؤال 1890- در خصوص املاک اصلاحات ارضی که شخصی از آن زارع اولیه بعنوان نصفه کاری در آن کشاورزی می‌کند آیا برای زارع دوم درآمد آن ملک حلال است یا خیر؟
جواب: بطور کلّی تصرّف در ملک شرعی دیگری بدون اذن و رضایت او حرام وغصب است و متصرّف اجرة المثل زمین را به صاحب شرعی آن مدیون است ولی زراعتی که در ملک غصبی شده باشد متعلّق بزارع است.
سؤال 1891- شخصی که متنبه شده و به جبران ما فات پرداخته در ضمن اصلاح خود به یاد می‌آورد که در سن نوجوانی 2 رأس گوسفند پیدا کرده و به جای آنکه دنبال صاحبان آنها بگردد یکی را فروخته و پول آن را مصرف و دیگری را ذبح کرده و خورده حال اگر بخواهد به قیمت آن وقت نوجوانی از جانب صاحبش صدقه بدهد مبلغ چندانی نخواهد بود و مشکلی نیست ولی اگر بخواهد به قیمت یوم الدفع بپردازد مبلغ زیادی می‌شود که از توان او خارج است اینک بفرمائید تکلیف او چیست؟
جواب: باید بمقدار قیمت یوم التلف صدقه بدهد.
سؤال 1892- آیا زمینی که دارای سند مالکیت رسمی میباشد می‌توان آن را تصرف نمود بدون آن که معوض یا وجه آن را بدهند؟ در صورتی که بخواهند وجه آن را بدهند باید به نرخ چه سالی کارشناسی شود؟
جواب: بطور کلی حکم غصب معلوم است که غاصب حق تصرف ندارد و باید ملک را به مالک برگرداند و اجرت المثل مدت تصرف را نیز ضامن است و بدون رضایت مالک نمی‌تواند به جای زمین قیمت یا معوض را بدهد و در صورت رضایت مالک به قیمت باید به هر نرخی که مالک رضایت بدهد پرداخت شود، و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیّه لازم است. و اللَّه العالم
سؤال 1893- شخصی در کودکی بدون اجازه مقداری از مال کسی را برداشته و می‌خواهد جبران نماید بطوری که صاحب مال هم نفهمد آیا از طرف صاحبش صدقه دهد یا در خانه او بگذارد؟
جواب: داخل در مال او کند بطوری که یقین کند که به دست او رسیده است.
