بعض احكام شيئ مثلى

سؤال  301 - بفرمائيد كه آهن آلات و غير آن از فلزات كه در اين زمان در ساختمان ها به كار مىرود مانند تير آهن ولو له و ورق و نظائر اينها مثلى است يا قيمى.

جواب: ظاهر اين است كه همه مذكورات مثلى است بنابر اين در صورت تلف بايد مثل تالف داده شود و در صورت تعذر قيمت آن.

س 302 - هر گاه از جهت شرائط زمانى يا مكانى مثل به كلى از ارزش بيفتد آيا غاصب مىتواند مالك را به گرفتن مثل الزام نمايد يا خير.

جواب: در فرض سؤال غاصب حق الزام به قبول مثل ندارد و اگر در زمان يا مكان مذكور مثل را بدهد و مالك راضى نباشد ضمان او بر طرف نمىشود و مالك مىتواند امتناع نمايد و صبر كند تا زمان يا مكان ديگرى كه مثل قيمت دارد و آن وقت مطالبه نمايد يا اين كه صبر نكند و مطالبه قيمت نمايد و در اين صورت هر گاه عين مغصوبه تلف شده باشد بعيد نيست كه قيمت مكان يا زمان تلف ملاحظه شود و اگر باقى است و ارزش ندارد قيمت آخرين زمان يا مكانى كه بعد از آن از قيمت افتاده ملحوظ گردد.

سؤال  303 - در مواردى كه بر غاصب اداء مثل تالف لازم است و مثل هم يافت مىشود لكن قيمت آن پائين آمده آيا مالك مىتواند غاصب را به قيمت روز غصب كه بيشتر بوده و يا تفاوت قيمت ملزم نمايد يا خير.

جواب: در فرض سؤال غاصب مىتواند مثل را بدهد و مالك نمىتواند او را به پرداخت قيمت بيشتر يا تفاوت قيمت الزام كند حتى اگر تقصيرا مثل را نداده تا زمانى كه قيمت تنزل نموده اگر چه معصيت كرده ولى باز هم فقط اداء مثل بر اولازم است بلكه اگر غاصب ميخواهد مثل را بدهد و ذمه‌اش فارغ شود مالك نمىتواند امتناع از قبول كند و صبر كند تا وقتى كه قيمت ترقى كرد مطالبه نمايد.

سؤال  304 - در اشياء مثلى هر گاه عين مغصوبه تلف شود و تهيه مثل آن ممكن باشد لكن به قيمت بيشتر از ثمن المثل آيا در اين صورت خريدن مثل بر ضامن لازم است يا خير.
جواب: بلى واجب است مثل را خريدارى كند و بدهد هر چند حرجى باشد زيرا حرج مجوز منع حق غير نمىشود.

سؤال  305 - در رساله عمليه مذكور است كه هر گاه شئ مغصوب و چيزى كه در حكم آن است مانند مقبوض به عقد فاسد تلف شود اگر مثلى باشد مانند گندم غاصب ضامن مثل است و اگر قيمى باشد مانند گوسفند ضامن قيمت است حال اگر مثل متعذر بود كه قهرا ضامن قيمت مىشود با توجه به اينكه قيمت به حسب ازمنه گاهى تفاوت مىكند مثلا ممكن است قيمت روز غصب و روز تلف فرق داشته باشد بفرمائيد غاصب كدام قيمت را بايد ملاحظه كند.
جواب: در فرض سؤال غاصب بايد قيمت روزيكه قيمت را به مغصوب منه مىدهد حساب كند.