العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره):
صلح فضولى
سؤال 7 - آيا مورد صلح قابل تبعيض و تجزيه مىباشد يا خير و اگر مورد صلح بعضا مستحقا للغير در آيد عقد صلح باطل است يا خير و ديگر اين كه هر گاه ملك يا املاكى مشاعا متعلق به چند نفر بوده باشد اگر يك نفر از چند نفر مالكين به اتفاق يك نفر ديگر كه اصلا مالك نبوده ملك يا املاك مورد بحث را متفقا به صلح واگذار كنند در حالى كه چند نفر مالك ديگر از وقوع عقد صلح بى اطلاع بوده و بعدا وقوع عقد را امضا و قبول ننمايند آيا عقد صلح باطل است يا حكم ديگرى دارد؟
جواب: بلى صلح قابل تجزيه است به اين معنى كه نسبت به مقدارى كه ملك صلح كننده بوده يا مأذون از مالك بوده صلح صحيح است و نسبت به آنچه مالك يا مأذون از مالك نبوده صلح فضولى است.
سؤال 8 - آيا فضوليت همان طور كه در بيع هست در صلح هم جريان دارد يا خير؟
جواب: بلى جريان دارد وحتى در موردى كه صلح، تعلق به اسقاط دين يا حق بگيرد و فايده ابراء و اسقاط را بدهد فضوليت جريان دارد با اين كه در خود اسقاط و ابراء فضوليت نيست.
سؤال 9 - زيد چند اصله درخت را به عمرو فضولتا و بى اطلاع صلح كرده مشروط به اين كه چند سال براى او نماز استيجار شود و آنچه باقى مانده از قيمت عين، بابت وجوهات داده شود، پس از صلح فضولى كه به خط مصالح مىباشد مصالح فوت مىكند آيا مىتوان گفت قبول فضولى در عقب صلح بوده يا خير و بر فرض عدم قبول متصالح بعد از فوت اثرى دارد يا خير و بر فرض عدم تأثير آيا دين متوفى كه نماز و وجوهات باشد ثابت مىشود يا نه و بر فرض ثبوت بايد به نظر متصالح عمل شود تا تأمين نظر متوفى بشود يا هر يك از ورثه مىتوانند بگويند كه ما سهميه خودمان را عمل مىكنيم؟
جواب: در فرض سئوال ظاهر اين است كه قبول هم بعد از صلح واقع شده لكن چون قبول فضولى بوده اگر متصالح اجازه نكند مصالحه باطل است و وصيت محسوب مىشود و بنابر اين تا مقدار ثلث نافذ و در زائد بر آن محتاج به امضا ورثه است و اگر متصالح اجازه كند مؤثر است ولى چون مصالح بنحو مذكور كه تمام آنچه صلح شده به خود مصالح برگردد يعنى نتيجه‌اش عايد او شود مورد اشكال است بنابر احتياط با اذن ورثه بر طبق وصيت عمل شود
