سؤال 22 - اگر كسى بداند كه استمناء، روزه را باطل مىكند و عمدا اين عمل را انجام دهد كفاره جمع بر او لازم مىشود يا نه؟.
جواب: بلى كفاره جمع بر او واجب مىشود.
سؤال 23 - شخصى در ماه مبارك رمضان بعد از خوردن سحرى، خوابيده و محتلم شده بعد كه بيدار شده - چون مسأله را نمىدانسته - استمناء كرده اكنون حكم او را بيان فرمائيد؟.
جواب: اگر قبل از فجر، استمناء كرده و قبل از فجر نيز غسل كرده، روزه او صحيح است و قضا و كفاره ندارد و اگر قبل از فجر، غسل نكرده و عمدا در حال جنابت صبح نموده روزهاش باطل و قضا و كفاره دارد و اگر بعد از فجر، استمناء كرده قضا و نيز كفاره جمع - آزاد كردن بنده و شصت مسكين را طعام دادن و شصت روز روزه گرفتن - بر او واجب است بلى بنده آزاد كردن، چون ممكن نيست ساقط مىشود.
سؤال 24 - شخصى بعد از خوردن سحرى، خوابيده و استمناء كرده ليكن - با علم بوقوع اين عمل بعد از فجر - نمىداند كه در خواب، اين كار را كرده و يا در بيدارى، اكنون وظيفه او چيست؟.
جواب: در فرض سؤال، كفاره و قضاء لازم نيست.
سؤال 25 - اگر فردى افطار به حرام نمايد و كفاره جمع را هم بدهد (مثلا درحال روزه زنا يا لواط كند) آيا حكم جلد يا تعزير از وى ساقط مىشود يا خير؟.
جواب: در فرض سؤال كفاره مسقط حد يا تعزير نيست مگر آن كه قبل از رجوع به حاكم توبه كند.