عاقله

سؤال: استحضار داريد نظريه مشهور بين فقها در قتل خطاى محض كه با بيّنه ثابت مى شود، آن است كه ديه مقتول بر عهده آن دسته از خويشاوندان قاتل كه عاقله ناميده مى شوند، مى باشد و آنها مى بايست ديه را پرداخت نمايند و لازم نيست خود قاتل چيزى بپردازد. و همچنين است در جنايات مربوط به صغار يا مجانين كه ديه مقتول بر عهده عاقله صغير يا مجنون است.

آيا اين نظريه كه حكم مزبور منحصر به جوامعى است كه ساختار اجتماعى آنها در قالب يك نظام قبيله اى باشد، درست است؟ يا به نظر حضرت عالى، ارتباطى به نوع زندگى اجتماعى نداشته، شامل همه جوامع در همه زمانها و مكانهاست؟

جواب:  احكام شرعيّه بطور كلى شامل همه جوامع و اماكن و همه ازمنه و اعصار است و فتح باب مثل اين احتمال در مثل اين حكم كه اختصاص به زمانى دون زمان يا قبيله و مردم خاصى داشته باشد كه قابل تسريه به بسيارى از احكام است با خاتميّت اسلام و جاودانى بودن دين حنيف منافات دارد (ومن يبتغ غير الاسلام ديناً فلن يقبل منه وهو في الاخرة من الخاسرين)حلال محمد حلال إلى يوم القيامة وحرامه حرام إلى يوم القيامة.

سؤال: در صورت پذيرش نظريه مشهور، آيا عاقله، تكليفاً مسؤول پرداخت ديه است و ضمان بر عهده خود قاتل مى باشد، يا اين حكم در موارد مزبور، تكليفاً و وضعاً، بر عهده عاقله ثابت است و قاتل هيچ نوع مسؤوليتى ندارد؟

جواب:  حكم نسبت به عاقله وضعى است كه حكم تكليفى اداء ديه از آن منتزع است.

سؤال: فرزند 3 ساله اينجانب در يك جلسه مهمانى در موقع صرف ميوه كه با بچه هاى ديگر مشغول بازى بوده ناگهان چاقوى ميوه خورى پرتاب مى كند و به چشم پسر بچه ديگرى برخورد كرده و بطور كلى يك چشم كودك مضروب از كار افتاده و بكلى ديد ندارد و در اثر بازى اين حادثه رخ داده است و بزرگترها هيچگونه مداخله اى نداشته اند استدعا دارد طبق موازين شرعى حكم را مرقوم فرمائيد

جواب:  ظاهراً در مورد سؤال ديه بر عاقله است.