عاقله

سؤال  مقصود از عاقله كه در بعض موارد بايد ديه را بدهد كيست؟

جواب: عاقله عبارت است از مردان بالغ عاقل، از خويشاوندان پدرى جانى يا قاتل، مانند برادرها، برادرزاده ها، و عموها و عموزادگان. و بنابر اقوى پدر و جد پدرى و اولاد قاتل نيز از عاقله محسوب مى شود. ولى بچه و زن به طور كلى و مجنون جزء عاقله نيستند و اگر كسى عاقله ندارد، يا عاقله او تمكن مالى ندارند، ديه بر عهده خود او است.

سؤال  :در مورد قتل، يا بعض جنايات خطايى كه ديه بر عاقله است، آيا اين حكم شامل همه موارد خطا مى شود يا خير؟

جواب: در مواردى كه قاتل يا جانى اقرار به قتل يا جنايت خطايى كند، ديه بر عاقله نيست. بلكه بر خودِ قاتل يا جانى است. و نيز اگر قاتل يا جانى قتل يا جنايت را به مال ديگر غير از ديه، صلح كند، ذمّه خودش مشغول مى شود و به عاقله مربوط نيست.

سؤال  2032 :اگر بعض افراد عاقله عاجز از پرداخت ديه باشد، وظيفه چيست؟

جواب: در فرض سؤال ، ديه بر متمكن از عاقله است.

سؤال  2033 :در مواردى كه ديه بر عهده جانى است، اگر وى قادر بر پرداخت آن نباشد چه حكمى دارد؟ آيا بر عهده عاقله است يا بر ذمّه خود جانى مى ماند، تا تمكن پيدا كند؟

جواب: در فرض سؤال ، چنانچه به اقرار ثابت شود، ديه بر عاقله نيست. بلكه بر خود جانى است و حكم ساير ديون را دارد. پس اگر قدرت دارد كار كند و به تدريج بپردازد. وگرنه چيزى بر او نيست و معذور است.

سؤال  2034 :ديه جنايات مجنون و بچه غير بالغ بر عهده كيست؟

جواب: بر عاقله است.