العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره):
قتلى كه موجب ديه نمى شود
سؤال 50 - شخصى براى راننده‌اى دست بلند كرد و راننده ايستاد، آن شخص روى سپر عقب ماشين سوار شده و حركت كردند، ماشين نيسان بار بوده، شخص مسافر كه روى سپر عقب ماشين سوار بوده افتاده و ضربه مغزى ديده و بيهوش شده ونحوه افتادن معلوم نيست و صحنه افتادن را راننده به هم زده و او را عقب ماشين نيسان بار گذاشته تا به بيمارستان رسانده، در بيمارستان مدت چهار ساعت زنده بوده و از محل افتادن تا بيمارستان چهل كيلومتر راه بوده و بيست كيلومتر آن غير اسفالت بوده، در اينجا راننده مىتوانسته براى آسايش، مصدوم را به مينى بوس سوار كند و يا لا اقل جلو ماشين بگذارد تا صدمه كمتر به بيند و شهود عينى را كه حدود بيست نفر و مسافرين همان ماشين بوده‌اند متفرق كرده و به پاسگاه مربوطه اطلاع نداده و جواز دفن را، بدون اجازه اولياء دم، بستگان قاتل گرفتند و تا جان داشته به پدر و مادر و برادر مقتول اطلاع نداده و افسر كارشناس، راننده را مقصر تشخيص داده در ضمن مقتول، داراى شش صغير، مىباشد آيا راننده با اين وضع ضامن ديه مقتول مىباشد يا خير؟
جواب: در فرض سئوال، وجهى براى ضمان راننده نسبت به ديه مقتول به نظر نمىرسد بخصوص اگر سوار شدن به چنين ماشينى در چنين محلى به اصرار خود مسافر عاقل بالغ رشيد باشد. بلى اگر شرعا ثابت شود كه راننده تقصير كرده عاقله او ضامن ديه هستند اگر قتل خطائى باشد و در شبه عمد خود راننده ضامن است و چنانچه در خصوصيات حادثه نزاعى باشد محتاج به مرافعه شرعيه است.
سؤال 51 - اگر كسى بر عكس سير ماشين، با سرعت حركت كند و با ماشين بر خورد كند و كشته شود، آيا تصادم است و راننده بايد نصف ديه‌اش را بپردازد (در فرض شبه عمد) و يا آن كه تمام ديه بايد پرداخت شود؟
جواب: اگر در وقتى راننده متوجه شود كه نتواند خود را كنترل كند ديه دادن بر او واجب نيست ولى اگر در موقعى متوجه شود كه قادر بر كنترل هست و به خيال اين كه بر خورد نمىكند تصادم نمايد بعيد نيست در حكم شبه عمد باشد.
سؤال 52 - راننده ماشين سوارى در داخل خيابان شهر با سرعت مجاز در حركت است، دو كودك با يكديگر بازى مىكنند ناگهان يكى با عجله بسيار خود را به زير ماشين اين راننده مىاندازد به حدى كه راننده هرگز قادر نيست و نمىتواند خود را كنترل كند، كودك زير ماشين تلف مىشود در اين صورت آ يا ديه بر او است يا بر عاقله و يا بر هيچ كدام؟
جواب: با فرض آن كه بچه خودش را جلو ماشين انداخته و راننده هم هيچ گونه قدرتى براى جلوگيرى نداشته مراعات احتياط در سرعت متعارف شهر را نموده باشد كسى ضامن نيست ولى اگر ورثه مقتول در اين امور مدعى راننده باشند محتاج به مرافعه شرعيه است.
سؤال 53 - كارگرى بدستور معمار كار مىكرد يك روز معمار حاضر نبوده و كارگر مذكور مشغول گود بردارى شده، ناگهان خاك ريزش كرده كارگر در زير آوار مانده مىميرد آيا معمار ضامن است؟
جواب: در فرض سئوال اگر كارگر بدون امر معمار مشغول گود بردارى شده معمار ضامن نيست و اگر به امر او بوده و بر حسب متعارف لازم بوده كه معمار احتياط مناسب را جهت جلوگيرى از خرابى بنمايد و نكرده باشد ضامن ديه متوفى مىباشد و اگر بر حسب متعارف احتمال ريزش داده نمىشده و محتاج به چيزى براى جلوگيرى از ريزش نبوده احوط آن است كه در ديه بين عاقله معمار و ورثه مقتول تراضى و تصالح شود.
