العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی اراکی (قدس سره):
خمس قرض و دین
سؤال: شخصی از کسی طلبی دارد پس از چند سال وصول می شود آیا خمس آن را بلافاصله باید بدهد یا جز درآمد سال است و پس از گذشت سال خمس آن واجب است؟
جواب: اگر اطمینان و تمکن وصول آن را در سالهای قبل داشته جزو منافع ان سالهاست و الا جزء منافع امسال است که وصول شده است وپس از گذشت سال خمس دارد.
سؤال: مغازه داری مطالباتی از مردم دارد و اجناس مغازه را نسیه فروخته و هنوز وصول نکرده سال خمس می رسد امسال حساب کند یا سال بعد؟
جواب: پس از وصول بپردازد و از منافع سال قبل محسوب نماید که سال حصول ربح است منتها تمکن از ادا در سال بعد پیدا شده جزء منافع سال بعد حساب نمی شود.
سؤال: کسی که بدهی اقساطی دارد و اقساط آن چند سال طول می کشد آیا می تواند همه بدهی را از درآمد سال کسر کند؟
جواب: بدهی هر سال را در موعد قسط جزأ موونه آن سال حساب کند و بدهی که وقت پرداخت آن نرسیده از درامد امسال کسر نکند.
سؤال: شخصی از کسی طلب دارد مربوط به سالهای قبل، در وسط سال خمسی ان را دریافت می کند آیا بلافاصله خمس دارد همانطوری که اماما راحل فرمودند یا باید سال بر آن بگردد.
جواب: اگر سال برای خود معین کرده معیار همان سال است و بلافاصله واجب نیست.
سؤال: شخصی یکصد هزار تومان قرض کرده برای صرف در مؤونه زندگی و به صورت اقساط طی چند سال بازپرداخت می کند . مبلغ پنجاه تومان آن را خرج کرد و 50 هزار تومان دیگر موجود است و ضمنا مبلغ بیست هزار تومان از درآمد دیگرش بابت بازپرداخت این وام پرداخت نمودهم اکنون راس سال خمسی او فرا رسیده اینک دو سوال مطرح است:
1- آیا مقدار باقیمانده پولی را که قرض کرده و الان موجود است و بازپرداخت نشده خمس دارد یا نه در حالی که اقساط ان در سالهای بعد باید بپردازد؟
2- بیست هزار تومان که بابت بازپرداخت قرض داده است پنجاه هزار تومان هزینه شده قرار می گیرد و در هزینه محسوب می شود یا در مقابل پنجاه هزار تومان باقیمانده قرار می گیرد و از درامد محسوب می گردد که خمس باید بدهد؟
جواب: مقدار باقیمانده از پول عرفا زائد مؤونه نیست و مال مردم محسوب می شود اگر چه شرعا به واسطه قرض مالک شده و اما نسبت به بیست هزار تومان که جهت بازپرداخت قرض داده احتیاطا خمس آن را دست گردان کند با کسی که مجاز است و به او بازگردانده شود.
سؤال: کسی که خمس مالش را دست گردان کرده و مقداری بدهکار است آیا می تواند مقدار بدهی را سال بعد از منافع آن سال کسر کند یا از مال خمس داده شده باید بدهد؟
جواب: اگر سال گذشته متمکن نبوده از پرداخت ان از منافع امسال حساب کند و اگر متمکن بوده که از مال مخمس بدهد از منافع امسال کسر نکند.
سؤال: کسی که وامی گرفته که طی اقساط به مدت 5 سال پرداخت کند اگر بر این پول سال بگذارد خمس دارد؟
جواب: خمس ندارد.
سؤال: کسی پولی را به دیگری قرض داده و سال خمس او فرا می رسد آیا خمس آن راباید بدهد یا وقتی وصول کرد؟
جواب: وقتی وصول کرد باید بدهد.
سؤال: آیا دیون اقساطی مربوط به سالهای بعد را می تواند از درامد سال کسر کند؟
جواب: بله می تواند و جزء موونه محسوب می شود گرچه طلبکار حق مطالبه ندارد.
