العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی اراکی (قدس سره):
خمس سرمایه
سؤال: شخصی طلا فروش است و در آخر سال خمسی خمس را می پردازد و مقدار یک کیلو طلای خمس داده باقی می ماند و سال بعد وزن طلا اضافه نشده ولی قیمت آن اضافه شده آیا اضافه قیمت خمس دارد؟
جواب: اگر مال التجاره است و برای کسب است اضافه قیمت خمس دارد ولی اگر برای مصرف خانه است ارتفاع قیمت سوقیه خمس ندارد.
سؤال: شخصی به فتوای مجتهدی که خمس سرمایه را لازم می دانسته خمس سرمایه را حساب کرده و دستگردان نموده حال به جنابعالی رجوع کرده آیا می تواند به فتوای جنابعالی مقداری را که دستگردان کرده نپردازد؟
جواب: سرمایه مورد حاجت خمس ندارد و می تواند آنچه را دستگردان کرده نپردازد.
سؤال: مؤونه را در باب ارباح مکاسب دو قسم کرده اند: یک قسم که خود آن صرف می شود و قسمی که عین آن باقی است و از منافع آن استفاده می شود حال سوال این است که آیا گاو و گوسفندی که در خانه نگهداری می کنیم و از شیر و پشم آنان استفاده می کنیم داخل در موونه قسم دوم است و خمس ندارد یا از قسم اول؟
جواب: اگر گاو و گوسفند را برای استفاده شخصی از شیر و پشم و پشکل و سرگین آن نگهداری می کنند و مناسب شان است جز موونه است و خمس ندارد حتی در سال اول قبل از شیر دادن چون استفاده از پشکل هم منفعت است و اگر برای فروش پشم و شیر است و برای اکتساب به منافع آنهاست گاو و گوسفند حکم سرمایه را دارد و سرمایه در صورتی که مورد حاجت باشد خمس ندارد و اگر برای چاق کردن و فروش خود آن مال التجاره است و خمس دارد.
سؤال: آیا تعمیر مغازه ای که جزء سرمایه است از موؤنه حساب می شود؟
جواب: تعمیر سرمایه مؤونه است و خمس ندارد.
سؤال: سرمایه ای مورد احتیاج بوده و خمس نداشته پس از مدتی از محل احتیاج خارج شده آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟
جواب: هر گاه زائد بر موونه شد و سال بر آن گذشت خمس دارد و اگر سالی برای خمس معین کرده پس از سال خمس.
سؤال: هر گاه از سرمایه مصرف کند آیا سال بعد می تواند از منافع سال بعد کسری آن را جبران کند؟
جواب: هر گاه سرمایه مورد نیاز است تکمیل آن با منافع سال بعد مانعی ندارد و با آن مقدار متمم خمس تعلق نمی گیرد.
سؤال: جنسی که برای تجارت خریده و پول آن را نپراخته و موعد آن نرسیده سال خمسی فرا می رسد آیا خمس آن اجناس را باید بپردازد مخصوصا اگر ارتفاع قیمت سوقیه پیدا شده است؟
جواب: اگر ثمن آن مؤجل است موعد ان نرسیده است استحصال معتبر است یعنی سالی که ثمن را می پردازد از منافع ان سال حساب می شود و اگر موجل است در صورت قدرت بر ادای دین این جنس از منافع سال حاضر حساب می شود ولو پرداخت نکرده.
سؤال: شخصی زمین زراعتی خریده و در ان چاه حفر کرده که با آن کشاورزی کند و از فروش محصول آن امرار معاش کند اکنون قیمت زمین و چاه و ابزار آلات کشاورزی چند برابر شده آیا خمس انها را باید به قیمت امروز بدهد و یا به قیمت خرید؟
جواب: زمین زراعتی و چاه مفروض در سوال حکم سرمایه را دارد وسرمایه اگر در مورد احتیاح باشد به این معنی که با کارگری و مشاغلی که نیار به سرمایه ندارد نتواند امرار معاش کند سرمایه خمس ندارد بلکه اگر پولی که با آن زمین و غیره را خریده متعلق خمس بوده خمس قیمت خرید را بدهد و همچنین است حکم در مورد محل ابزار کسب و ماشین که با آن بار می برد و یا مسافر حمل می کند که همگی حکم سرمایه را دارد.
سؤال: شخصی چاه کشاورزی دارد و پس از مدتی از درآمد آن سال چاه دیگری در نزدیکی ان زده و چاه قبلی کم آب شده جابجا کرده است آیا چاه دومی که با پول وسط سال حفر کرده خمس دارد در حقیقت سرمایه اولیه که چاه اول بوده از بین رفته و آیا می تواند جبران کند سرمایه را با درآمد سال؟
جواب: جبران کسری و نقص سرمایه ای که مورد احتیاج است با درامد وسط سال مانعی ندارد و خمس ندارد.
سؤال: ماشین کمپرسی که سرمایه شخصی است و با آن کار می کند و امرار معاش می کند محتاج به تعمیر شده یکصد هزار تومان از پول مخمس خرج آن کرده آیا می تواند از درآمد سا آن ا کسر کند؟
جواب: تعمیر سرمایه حکم سرمایه را دارد و گذشت که جبران سرمایه ای که مورد احتیاج است با درامد وسط سال مانعی ندارد.
سؤال: شخصی مقداری پول مخمس دارد که خمس آن را سال قبل پرداخته سال بعد مقداری از ان را صرف کرده ایا آخر سال خمسی می تواند کسری آن مال مخمس را جبران کند؟
جواب: اگر سرمایه است می تواند زیرا تا مادام که کسری را جبران نکرده مازادی ندارد و اگر سرمایه نیست نمی تواند زیرا مانند کسی است که در مهمانی شکم خود را سیر کرده نمی تواند از درامد سال آن را کسر کند.
