تصرف در مال متعلّق خمس

سؤال 790 :كسانى كه خمس بدهكارند و پرداخت نمى كنند، وظيفه زن و فرزند آنها چيست؟

جواب: اگر بدانند عين مال مورد ابتلاى ايشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از اداى خمس جايز نيست. ولى مى توانند با اذن حاكم شرع خمس آنچه را مصرف كرده اند بر ذمّه بگيرند و هروقت توانستند پرداخت كنند. و اگر تعلّق خمس به عين مالى كه مورد ابتلاى آنها است مشكوك باشد تصرّف در آن جايز است. و در هر صورت با وجود شرايط امر به معروف لازم است ايشان را امر به معروف كنند.

سؤال 791 :گوسفندى را كه خمس به آن تعلّق گرفته صاحب گوسفند به قصّاب فروخته است، كسانى كه از گوشت آن خريدارى كرده اند بعد از اينكه علم پيدا كردند، آيا بايد خمس آن را بدهند؟

جواب: بايد خمس آن را بپردازند.

سؤال 792 :فردى نود و نه درصد احتمال مى دهد پدرش خمس نمى دهد، تكليف پولهايى كه از او مى گيرد يا غذايى كه در خانه او مى خورد چيست؟

جواب: چنانچه اطمينان داشته باشد كه موارد فوق متعلّق خمس است، بايد خمس چيزهايى را كه استفاده مى كند بپردازد.

سؤال 793 :اگر كسى با پول خمس داده نشده لباس خريدارى كند و در آن نماز بخواند، حكم آن چيست؟

جواب: نماز او اشكال دارد.

سؤال 794 :رفتن به منزل افرادى كه انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند، چه حكمى دارد؟

جواب: اصل رفتن مانعى ندارد. خصوصاً اگر براى صله رحم و امر به معروف و نهى از منكر باشد. ولى اگر چيزى مصرف كرد كه مى داند متعلّق خمس است، بايد خمس آن را بپردازد.

سؤال 795 :شخصى داراى سال خمسى است اگر در اثناى سال فوت كند، آيا ورثه او مى توانند قبل از پرداخت خمس او از تركه او در تجهيز و تكفين و ساير مخارج ميت مصرف كنند؟

جواب: آنچه از درآمد سال فوت صرف مؤونه نشده، بايد خمس آن پرداخت شود. و از مال خمس داده شده به مصرف تجهيز و تكفين ميت برسانند و حتى كفنى را كه خود ميت از درآمد سال فوت خريده بايد خمس آن را بپردازند.

سؤال 796 :آيا تصرف در مال متعلّق خمس مطلقاً جايز نيست؟ حتى اگر به ارث به انسان برسد يا كسى به انسان هبه كند و يا پدرى جهيزيه دختر را با آن خريدارى كند؟

جواب: خير، مطلقاً جايز نيست.

سؤال 797 :شخصى كه وجوهات و مظالم عباد و كفارات در مالش هست و مى خواهد به حج برود، آيا مى تواند فقط مخارج حج را تخميس كند و به مكه برود و پس از مراجعت خمس تمام اموال خود را بدهد. آيا حج او صحيح است؟

جواب: همانطور كه قبلا اشاره شد، تصرف در مال متعلق خمس قبل از اداى خمس جايز نيست و شما همين مقدار كه مى خواهيد از اموال خود برداريد و خمس آن را بدهيد و با آن به حج برويد، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست. لذا اين كار منع از تصرف را برطرف نمى كند.

بلى مى توانيد مقدارى از مال را با اجازه مرجع تقليد خود جدا كنيد و سپس خمس آن را بپردازيد. و يا اگر اموال شما عبارت از اشياى مختلفه باشد، مانند خانه، باغ و غير اينها خمس يك نوع معين را بپردازيد و يا اگر پول است و در بانكهاى متعدد وجود دارد خمس پول مربوط به بانك معين را بپردازيد و يا در فرض سؤال  مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وكيل او بدهيد و او بعد از قبول، آن را به شما قرض بدهد و مخارج حج خود را از اين پول يا پولى كه اصلا خمس به آن تعلق نگرفته بدهيد. در اين صورت حج شما صحيح است.

سؤال 798 :شخصى كه اموال خود را تخميس نكرده و عازم سفر عمره است، آيا مى تواند فقط مخارج عمره را تخميس كند و بدون تخميس بقيه اموال به عمره برود؟ و آيا عمره وى بدين صورت صحيح است؟ و در صورت عدم صحت، آيا راه حلى براى اين موارد وجود دارد؟

جواب: تصرف در مالى كه خمس به آن تعلّق گرفته، قبل از پرداخت خمس آن، جايز نيست و برداشت مخارج عمره و دادن خمس آن، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست. و اين كار منع از تصرف را برطرف نمى كند. بلى مى توانيد مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وكيل او بدهيد و او بعد از قبول آن را به شما قرض بدهد و شما آن را صرف مخارج عمره كنيد، در اين صورت عمره شما صحيح است. يا فروضى را كه در مسأله قبل ذكر شده رعايت كنيد.

و اگر خمس ندهيد گرچه تصرف در مال حرام است اما همراه داشتن پول غير مخمس و خرج آن موجب بطلان عمره نمى شود. مشروط براينكه لباس احرام از مالى كه خمس به آن تعلق نگرفته تهيه شود، يا به ذمه خريده شود، كه در اين صورت عمره صحيح است.