مؤونه تدريجى

سؤال 465- اين بنده چند سال قبل زمينى خريدم 9 هزار تومان، بعد از دو سال با قرض از بانك ساختمانى ساختم و از ناعلاجى پول بانك، دو سال به اجاره دادم در حالتى كه خودم مستأجر بجاى ديگرى بودم، و در سال پنجم كه سال جارى است خودم به اين منزل ساكن شده ‏ام و لكن قيمت خيلى بالا رفته است و چون من 12 نفر عائله هستم و وضع ماليم به طورى است كه اگر دو روز به كار نروم، خرجى زندگى ندارم تقاضا دارم راجع به خمس اين منزل با حقير مراعاتى بفرمائيد.

جواب:  اگر بر مبلغ نه هزار تومان كه زمين مزبور را خريده‏ايد يك سال گذشته بوده قيمت خريد زمين را بايد تخميس كنيد، و اگر سال بر آن نگذشته بوده قيمت فعلى زمين را بايد تخميس نماييد، و هم چنين قيمت ساختمان را اگر از ارباحى داده‏ايد كه سال بر آن گذشته بوده بايد همان مقدار را تخميس كنيد، و اگر از ارباح اثناى سال داده‏ايد قيمت ساختمان فعلى را بايد تخميس نماييد.

سؤال 466- زمينى كه احتياج براى امرار معاش به آن دارد و از ربح بين سال خريده شده، و لكن در سال اول فقط شيار كرده است كه مقدمه مهيا شدن زمين است براى زراعت آتيه، آيا جزو مؤونه است و خمس ندارد يا اخراج خمس واجب است؟ و حيواناتى كه احتياج به آنها براى امر معاش دارد ولى در سالهاى اول نگاه دارى آنها استفاده از آنها نمى‏شود مثل كرّه اسب و استر و غير آنها آيا خمس ندارد يا بايد خمس آنها را داد؟

جواب:  بايد خمس زمين و حيوانات را بدهد. واللََّه العالم.

سؤال 467- زيدى زمينى مى‏خرد براى ساختن منزل مسكونى با پول غير مخمّس، موفق به ساختن نمى‏شود بعد از چند سال مى‏فروشد، و فورى در وسط سال خمس خود منزل مسكونى مى‏خرد ولى فروشنده تا سر سال خمس، تخليه نمى‏كند كه سكنى بگيرد، آيا بايد خمس منزل را بدهد يا نه؟

جواب:  بلى بايد به قيمت فعلى خمس آن را بدهد. واللََّه العالم.

سؤال 468- شخصى زمينى خريده براى خانه از درآمد بين سال ولى نتوانست خانه بسازد، آيا خمس آن را بايد بدهد يا نه؟ و بر فرض اول، قيمت سابق معتبر است يا قيمت حال؟

جواب:  در مفروض سؤال خمس قيمت فعلى را بايد بدهند.

سؤال 469- اگر كسى ساليانه به تدريج وسايل ساختمانى خانه مسكونى خود را تهيه مى‏كند، به آنها خمس تعلق مى‏گيرد يا خير؟

جواب:  آنچه از ارباح خود در وسايل ساختمان يا خريد زمين صرف مى‏كند چنانچه يك سال بر آن تا زمان سكونت نگذشته خمس ندارد و الّا لازم است تخميس شود. واللََّه العالم.

سؤال 470- كسى كه كارمند دولت و ماهيانه حقوق مى‏گيرد، و تدريجاً وسايل زندگى خود را از قبيل خانه و لوازم آن به اقساط خريدارى مى‏كند، و با اين حساب تا چند سالى خود را مديون بانك و اشخاص مى‏بيند زيرا ماهيانه در ضمن مخارج روزمره، مبالغى هم به عنوان دين اقساطى خود مى‏پردازد، در نتيجه در عرض سال خمسى خود چيزى كه اضافه و پس‏انداز حسابى باشد ندارد غير از همين اشياى موجوده و قدرى از بقاياى خواربار و خوراكى از قبيل چاى و قند و غيره مثلاً، آيا  اينگونه اشخاص رسيدگى به سال خمسى آنها فقط به همان زيادى از بقاياى خوراكى تعلق مى‏گيرد، يا به مقدار يكه از خانه و لوازم آن مالك شده‏اند، يا آنكه بايد صبر كنند تا پس از سپرى شدن تمام مدت اقساط، كه ديدند پس از گذشت مدتى عجالتاً داراى خانه و زندگى و وسايلى شده‏اند، يا به كلى به اينها خمس تعلق نمى‏گيرد؟ لطفاً حكم آن را بيان فرمائيد.

جواب:  آنچه را از ارباحى خريده‏اند كه سال بر آن گذشته لازم است قيمت خريد آن را تخميس نمايند اگر چيزى را كه خريده از مؤونه باشد، و آنچه را از ارباح اثناى سال خريده مورد تعلق خمس نيست، و آنچه را كه به اقساط مى‏خرد اگر از مؤونه باشد اگر دين آن را در اثناى سال مى‏دهد مورد تعلق خمس نيست، و اگر از ارباحى مى‏دهد كه سال بر آن گذشته لازم است خمس آن را بدهد، و اما ديون سابقه اگر بدلش موجود است و از مؤونه نيست بايد خمسش را بدهد و الّا خمس آن هم لازم نيست.

سؤال 471- بعضى از اهل ايمان به داعى‏[1] مراجعه مى‏كنند كه وضع زندگى اينها فقيرانه است چون خانه سكونتى ندارند و با شغل ضعيفى كه دارند با قناعت زندگى مى‏كنند، اما زمينى براى ساختن خانه فراهم مى‏كنند و همين طور به مرور وسايل ساختمانى از قبيل آجر و چوب و ساير مايحتاج ساختمان را فراهم مى‏كنند خلاصه اين خانه را به مرور سالها روى قناعت و مشقت و صرفه‏ جويى از درآمد بين سال فراهم مى‏كنند آنگاه بخواهند خمس چنين خانه را با اين درآمد ضعيف بدهند ملاحظه مى‏فرمائيد كه چه مى‏شود، با اين كيفيت كه عرض شد در باب خمس چنين خانه، چه مى‏فرمائيد؟

جواب:  در صورت مفروضه آنچه از مصالح كه سال بر آن گذشته مورد تعلق خمس است، و در صورتى كه تمام آن را نمى‏تواند بپردازد به تدريج و اقساط بايد تأديه نمايند.

سؤال 472- زيدى به قصد ازدواج مى‏باشد و لوازمات خانه در يك سال نمى‏تواند تهيه نمايد، و دو فرش خريدارى نموده كه فعلاً استفاده نمى‏كند، تا بقيه لوازمات خانه را گرفته و بعداً ازدواج نمايد و خانه هم ندارد، مقتضى است بفرمائيد اخراج خمس از اين دو فرش كه خريدارى نموده و بقيه لوازمات از هر قبيل كه سال بگذرد واجب است يا نه؟

جواب:  لوازم زندگى آنچه كه به منظور استعمال آنها در ايام احتياج تهيه مى‏شود مانند فرش و ظروف مورد حاجت، تا مورد استعمال در سال تهيّهء آن قرار نگرفت و سال بر آن گذشت خمس آن لازم است. واللََّه العالم.

سؤال 473- اشخاصى كه از ربح امسال وجهى را به جهت اعمال حج به دولت پرداخته‏ اند قرعه به نام ايشان جهت امسال نيفتاد چند سال تأخير افتاده اگر وجه را بگيرند مصرف كنند باز بايد انتظار وقت داشته باشند، آيا موفق بشوند يا نه ناچارند وجه پرداخت شده را پس نگيرند آيا چنين وجهى بايد مخمس شود يا نه؟

جواب:  در مفروض سؤال كه مى‏تواند آن وجه را پس بگيرد لازم است در سر سال خمس آن را بپردازد. واللََّه العالم.