العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی خوئی (قدس سره):
مصاديق ربح
سؤال 440- اگر عين خمس داده را مصرف نمايد و به جاى آن عين ديگرى بگذارد، مىفرمائيد خمس آن را بدهد چنانچه پول مخمس خود را در بانك گذارد و در بين سال محتاج شد و مبلغ خود را از بانك گرفت و خرج كرد، باز هم در بين سال همان مبلغ را كسب نمود در بانك گذاشت، آيا آخر سال اين مبلغ خمس دارد يا خير؟ چون پولهايى كه در بانك است دائماً در تحويل و تحول است.
جواب: بلى در مثل مورد سؤال خمس مقدار دومى را نيز بايد سر سال آن بپردازد.
سؤال 441- بنده چهار سال قبل سرايدار مدرسه بودم چون اطمينان به ماندن در آنجا نداشتم منزلى خريدم، و بعداً كه در سرايدارى باقى ماندم نتوانستم استفاده سكونتى از آن بنمايم فقط بعد از خريد تا يك سال اول اثاثيه خودم را در يك اطاق از آن منزل گذارده بودم و بقيه را به اجاره دادم تا امسال كه به شغل ديگرى منتقل شدهام باز به آن منزل احتياج پيدا كردهام مستدعى است بفرمائيد اين منزل مورد خمس واقع شده است يا نه؟
جواب: در مفروض سؤال آن منزل مورد خمس است مگر مقدار يك اطاق كه مخزن اثاث خود قرار داده بوديد اگر مورد حاجت بوده. واللََّه العالم.
سؤال 442- زيدى سر سال حساب مىكند مازاد از مخارج را جهت تعيين وجوهات لكن مثلاً مقدارى جنس (گندم يا جو يا غيره) سلف خريده كه هنوز موعد تحويل جنس نرسيده است بفرمائيد آيا پولى را كه قبلاً بابت خريد معامله سلفى پرداخته بايد از لحاظ خمس حساب كند يا قيمت روز آن جنسى كه موعد تحويل آن نرسيده.
جواب: در صورت مزبوره خمس قيمت آن جنس را سر سال به قيمت فعلى آن بدهد.
سؤال 443- زيدى در آخر سال جهت پرداخت خمس به موجودى خود رسيدگى نموده و چون در مقابل چيزهايى كه در منزل مثلاً دارد به همان مقدار يا بيشتر بدهى به اشخاص داشته، بنابر اين خمس نداده در صورتى كه همان اشياء لباس نپوشيده و غيره تا آخر سال آينده به همان حال و استعمال نشود ولى پس از انقاضى سال دو بدهى به اشخاص نداشته باشد، آيا بايد خمس آن لباس و غيره را بدهد يا خير؟
جواب: بلى بايد بدهد در مفروض سوال. واللََّه العالم.
سؤال 444- شاگردى در يك سال از حقوقش سرمايهاى پسانداز كرده كه آخر سال كه خواست در سال آتيه براى خودش كاسبى كند احتياج به آن سرمايه دارد تا بتواند مؤونه ساليانهاش را فراهم كند، آيا خمس بر او واجب نيست يا اين سرمايه مذكور بايد منفعتى باشد كه يك مرتبه به انسان رسيده باشد، و مقتضى است كه بفرمائيد اگر از سرمايه مذكور در سؤالهاى فوق خمس را بدهد باز هم با بقيه آن مىتواند كاسبى كند اينجا هم تخميس واجب است يا نه؟
جواب: در مفروض سؤال كه بر مبلغ پسانداز يك سال گذشته بايد خمسش را پرداخته و مابقى را سرمايه قرار دهد. واللََّه العالم.
سؤال 445- حضرت عالى مستحضر هستيد كه بعضى از اجناس كوپنى شده و براى اخذ آن اجناس احتياج به كوپن و دفترچه بسيج اقتصادى است، حال سؤال اين است كه اين كوپنها و دفترچهها را در بازار آزاد مىخرند آيا اگر به اينها سال بگذرد مانند اوراق بهادار مشمول خمس مىگردد يا خير؟
جواب: طبعاً عايدى بهادارى كه در مصرف سال صاحب آن، مصرف نشود و بماند مورد تعلق خمس خواهد شد. واللََّه العالم.
سؤال 446- شخصى 4000 تومان از بابت اجاره زمين موقوفه كه وجه الاجاره از 5 سال قبل است تا امسال بدهكار است و علت نپرداختن وجه، نگرفتن موقوف عليهم مىباشد، و لكن ايشان با اين وجه گوسفندهايى خريده و از آن گوسفندها برههايى توليد شده و قصدش اين بوده كه هر وقت موقوف عليهم وجه فوق را مطالبه كنند فوراً گوسفندها را فروخته و قرضش را بدهد، بفرمائيد اين 4000 تومان فوق كه فعلاً به صورت گوسفند به نحوه فوق است خمس دارد يا نه؟
جواب: بلى آنچه را كه با ربح سال بر آن گذشته خريده است خمس پول خريد آن را فعلاً بدهكار است، و آنچه كه با ربح سال بر آن نگذشته خريده است خمس قيمت فعلى آن را سر سالش بدهكار است، و هر چه از قسم اول با فروش، ربح نمود ربح آن فايدهء سال فروش آن محسوب و حكم آن را دارد. واللََّه العالم.
سؤال 447- زيدى در خارج از مسافت شرعيه منزلى خريده كه فرزندش كه شاگرد مدرسه دولتى است كرايه منزل ندهد، خود زيد شايد هفتهاى يك دفعه به آن محل و آن منزل برود، بفرمائيد آيا خمس اين منزل را بايد بدهد يا خير، و در صورت وجوب خمس قيمت خريد را حساب كند يا ارزش روز را حساب كند؟
جواب: در مفروض سؤال مؤونه محسوب نمىشود، و اگر در اثنا سال خريده ارزش روز آن محسوب مىشود، و اگر به ربحى كه سال بر آن گذشته خريده قيمت خريدش محسوب است.
سؤال 448- زيدى منزلى در كنار شارع عام دارد و چون بنا بوده خيابان توسعه داده شود زمين ديگرى خريده كه منزل بسازد براى سكونت خود، اتفاقاً توسعه خيابان موقتاً تعطيل شده آيا تكليف زيد در آخر سال خود راجع به خمس زمين ابتياعى، و يا منزل ثانوى چيست؟ و آيا به قيمت خريد خمس بدهد يا ارزش روز؟
جواب: در صورتى كه زمين با ارباحى كه سال بر او گذشته خريدهايد خمس قيمت خريد را بدهيد و اگر از ارباحى كه سال بر او نگذشته خريدهايد بايد خمس قيمت فعلى را بدهيد.
سؤال 449- شخصى زمينى خريده به مبلغ معين، معمولاً چون زمينى يا ملكى خريد و فروش مىشود حكومت هم ماليات مىگيرد، چون آخر سال شود كه شخصى مىخواهد سرمايه كسب خود را حساب نمايد، وجهى كه به زمين براى خريد آن داده حساب مىكند، آيا وجهى كه براى ماليات داده آن را هم حساب نمايد و خمس آن را بدهد يا خير؟
جواب: در مفروض سؤال خمس قيمت آخر سال زمين را بايد بدهد.
سؤال 450- شخصى احتياج به كتاب دارد براى مطالعه به واسطه گرفتارى نمىرسد به مطالعه آن كتابها، سالگرد مىشود، آيا بايد خمس آنها را بدهد؟
جواب: بلى دادن خمس براى آن لازم است. واللََّه العالم.
سؤال 451- كتابى كه يك سال بدون آن كه خوانده شود نزد شخصى مىماند آيا خمس به او تعلق مىگيرد؟
جواب: بله خمس به او تعلق مىگيرد.
سؤال 452- شخصى از طلبهها يك دوره كتاب مانند دوره كتاب تفسير الميزان را از درآمد سالش مىخرد تا اينكه در آينده از آن دوره كتاب استفاده كند و احتمال مىدهد كه اگر نخرد ممكن است در آينده قدرت بر خريدنش را نداشته باشد حال بر اين دوره كتاب سال گذشته و آن شخص از آن دوره كتاب هيچ نخوانده آيا خمس بر او تعلق مىگيرد؟
جواب: بله خمس به او تعلق مىگيرد.
سؤال 453- اگر شخصى سنّى بعضى از كتابهاى اهل تسنن را از قبيل كتابهاى حديث يا تاريخ و تفسير را به ما هديه دهد و بدون آنكه از آن كتابها قرائت كنيم سال بر آنها گذشت آيا خمس آنها واجب است؟
جواب: بله خمس اين كتابها بر شما واجب است.
