خمس معدن

سؤال 390 - معدنى كه در زمين مملوك است آيا اجاره دادن آن به ديگرى جائز است يا نه و بر فرض جواز، خمس معدن، بر صاحب و مالك زمين است يا بر مستأجر و مستخرج آن؟.

جواب:  اجاره زمين، جهت استخراج معدن - به نحوى كه به اجاره، معدن، ملك مستأجر شود - محل تأمل است بلى اگر صاحب زمين وجهى بگيرد كه اجازه بدهد به شخصى كه براى خودش معدن را استخراج و تملك نمايد جائز است و در اين صورت خمس، با مستخرج است.

سؤال 391 - كسى كه از معادن، منفعتى بدست آورد و به حد نصاب برسد و پس از اخراج هزينه آن، خمس آن را اداء نمايد آيا در سر سال پس از صرف مؤنه، مجددا بايستى از وجه مخمس ما قبل، كه دارد خمس ديگرى بدهد يا همان خمسى كه بعنوان معدن داده كفايت مىكند؟.

جواب:  در معدن، يك خمس، واجب است و پس از اخراج آن، ديگر خمس ندارد اگر چه چند سال بماند و صرف مؤنه نشود.

سؤال 392 - در شمال پاكستان كوه‌هاى بلندى هست، مردم از آن كوه‌ها با سعى و زحمت بسيار با كندن كوه چيزى استخراج مىكنند و اين چيز بسيار مفيد و براى رفع امراض مختلفه خيلى مؤثر است و رنگش سياه است و قيمتش هم خيلى زياد است لطفا بفرمائيد آيا به آن خمس تعلق مىگيرد يا نه؟.

جواب:  بلى اگر بعد از مؤنه استخراج ارزش آن به پانزده مثقال صيرفى، طلا برسد خمس واجب است و اگر به اين حد نرسد از عوائد بين سال محسوب است كه اگر در بين سال به مصرف مؤنه رسيد خمس ندارد و اگر تا آخر سال باقى ماند خمس باقيمانده بايد داده شود.