هر گاه پولى براى انجام عملى بگيرد و قبل از انجام عمل سال بر آن بگذرد

سؤال 163 - شخصى امورش از كسبى كه دارد مىگذرد، ولى مىخواهد به زندگانى خود توسعه بدهد يك قطعه باغ خريده و قالى نيمه بافت خود را كه هنوز تمام نشده فروخته و پولش را به اضافه پانصد تومان پول مخمس، بابت قيمت باغ، پرداخته و سال خمس او هم اول تابستان است و عمل بافتن قالى بعدا انجام مىگيرد ولى وجه آن را قبل از سر رسيد، جهت خريدن باغ گرفته است بنابر اين بايد خمس باغ را ابتداءا بعد از ابتياع، بدهد يا موقع سر رسيد؟ و راجع به اين نوع معامله آيا قبل از تحويل عمل بايد خمس را بپردازد يا بعد از تحويل عمل كه در نتيجه، جزء منافع سال آينده او مىگردد؟.

جواب:  در فرض مسأله به مقدار پانصد تومان مخمس، خمس ندارد و نسبت بما بقى بعد از تحويل عمل، خمس واجب مىشود.

سؤال 164 - كسى كه از براى خود، سال قرار نداده باشد و حقوق روزمره بگيرد چنانچه روزمره چند سال را يك مرتبه بگيرد و ديگر روزانه يا ماهانه، حقوق نداشته باشد بايد خمس آن حقوقى را كه گرفته بدهد يا نه و آيا داشته درآمدى غير از حقوق كارگرى يا نداشتن آن، موجب تفاوت در حكم مىشود يا نه؟.

جواب:  حقوق مأخوذه، اگر قبل از عمل، اخذ شده باشد به مقدار عمل هر سال، از عوائد آن سال، محسوب مىشود چنانچه در آخر هر سال، از آن مبلغ چيزى زائد بر مؤنه باشد خمس به آن تعلق مىگيرد و الا اگر صرف مؤنه شده باشد يا در سالهاى قبل، آن را صرف مؤنه كرده باشد، خمس ندارد و اگر از سالهاى پيش حقوق طلبكار بوده كه شرعا حق مطالبه آن را داشته و بعد از چند سال، طلب خود را وصول نموده از عوائد سنوات قبل، محسوب است و بعد از گرفتن، بايد خمس آن را بدهد. ولى اگر طورى است كه با مراجعه قابل وصول است و در اثر مسامحه وصول نمىشود بايد موقعى كه يك سال از تاريخ طلب گذشت خمس آن را بدهد و فرقى نيست كه عوائد ديگرى نيز داشته باشد يا نه.

سؤال 165 - هر گاه كسى مبلغى از شخصى، قرض گرفت كه برايش كار كند و سالش فرا رسيد قدرى از آن پول مانده و هنوز در مقابل آن پول، كار نكرده آيا اين پول، خمس دارد يا نه؟.

جواب:  خمس ندارد.

سؤال 166 - شخصى آخر سال، مال خود را حساب مىكند و چيزى ندارد كه اداء خمس نمايد جز مبلغى كه نقدا دريافت نموده كه نماز استيجارى بخواند آيا بايد خمس آن را بدهد يا نه؟

جواب:  در فرض مسأله، خمس آن مبلغ، واجب نيست مگر آن كه آن پول تا سال ديگر بماند و نماز را هم تا آن وقت بجا آورده باشد