العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره):
حریم چاه و قنات
سؤال: حريم قناتى كه حدود سى متر عمق آن است چقدر است؟
جواب: حريم براى كندن چاه، در اراضى محكم، پانصد ذراع و در اراضى سست، يك هزار ذراع مىباشد و حريم اطراف قنات، به جهت حوائج خود آن، به مقدارى است كه احتياج به ريختن گل ولاى قنات و رفت و آمد، در اطراف آن باشد و زائد بر اين حريم محسوب نمىشود.
سؤال: محترما معروض مىداريم كه در روستاى ما قناتى است عمومى كه مورد استفاده كشاورزان قرار مىگيرد و مردم هم از آن براى آشاميدن و شستشو استفاده مىكنند اكنون عده‌اى از مردم اقدام به حفر چاه آب نموده‌اند تا به خانه‌هاى خود لوله‌كشى كنند و اين قنات دو رشته مىشود، يعنى دو كوره دارد و اين چاه ميان دو كوره قرار گرفته كه با يكى صد و هفتاد و دو متر و با رشته ديگرى دويست و سى متر فاصله دارد و به آب قنات ضرر خواهد زد و مالكين قنات اكثرا رضايت ندارند و موجب اختلاف گرديده، خواهشمنديم حكم شرعى را در اين مورد بيان فرمائيد.
جواب: در فرض سئوال اگر حفر چاه به نحوى باشد كه آب يكى از اين دو رشته را جذب كند يا مضر به يكى از آنها باشد با تشخيص خبره، حفر چاه مذكور جايز نيست و هم چنين است حكم اگر حفر چاه در زمين موات باشد و فاصله اين چاه با چاه‌هاى تابع يكى از دو رشته در زمين سست كمتر از هزار ذراع و در زمين سفت كمتر از پانصد ذراع باشد يا مضر به آب يكى از دو قنات باشد و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال: خانه شخصى نزديك قنات عمومى واقع شده آيا حفر چاه در آن جايز است در صورتى كه عمق چاه تقريبا پانزده متر باشد و براى مصرف داخلى خود منزل از آب آن استفاده مىشود، توضيح آن كه براى مصرف از وسيله برقى استفاده مىشود و فاصله بايد چه مقدار باشد؟
جواب: در صورتى كه مضر به آب قنات نباشد مانعى ندارد و در اراضى معموره و املاك شخصيه فاصله ملاك نيست چنانچه باعث تقليل و جذب آب قنات باشد جايز نيست.
سؤال: حفر چاه در زمينهاى غير موات يعنى در املاك معموره شخصى در صورتى كه موجب نقص آب چاه ديگرى شود جايز است يا خير؟
جواب: حفر چاه در زمينهاى غير موات، در صورتى كه به جهت جذب آب چاه ديگرى، موجب نقص آب آن شود جايز نيست اما اگر نقص آب چاه اولى به جهت جذب چاه دومى نباشد بلكه به جهت اين است كه چاه دومى در سمت جريان آب زير زمينى حفر شده كه آب از عروق زمين، قبل از آن كه به چاه اولى برسد ميان چاه دومى سرازير مىشود در اين صورت حفر چاه دومى ولو موجب نقص آب چاه اولى بشود اشكال ندارد.
سؤال: دو نفر همسايه باغ كه يكى بالا دست و ديگرى زير دست مىباشند هر كدام يك حلقه چاه داشته‌اند كه براى مشروب كردن باغ خود كافى بوده است بعدا همسايه زير دست چاه قديم خود را رها كرده و يك چاه جديد كه حدود سى إلى چهل متر عميق تر از چاه اولى است حفر نموده، حفر اين چاه جديد كه عميق تر از چاه قديم است و زير دست چاه همسايه هم مىباشد باعث مىشود كه چاه همسايه بالا دستى در ظرف يك سال تدريجا خشك شود و همسايه با حفر اين چاه جديد بعد از مشروب نمودن باغ خود زيادى آب چاه را به فروش مىرساند مستدعى است بفرمائيد كه حفر اين چاه عميق و فروش آب آن جايز است يا خير و اين كه باعث خشك شدن چاه همسايه شده حكمش چيست؟
جواب: در فرض سئوال اگر صاحب چاه عميق با عمل خود آب چاه فوق را جذب نمايد يا نگذارد آب در چاه فوق جمع شود و سبب تقليل آن شود چنانچه مسير آب از جاه فوقانى به چاه تحتانى باشد جايز نيست و بايد ضرر وارده بر آب چاه فوقانى را جبران نمايد و جواز فروش آب آن خالى از اشكال نيست. والله العالم.
