العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره):
حریم، به احیاء، ملک کسی نمی شود
سؤال: اينجانب يك قطعه زمين موات، بيرون حصار محل، به مساحت تقريبى يك هزار و دويست متر را چندين سال قبل تصرف نموده و قسمتى از آن را ساخته وساكن مىباشم و باقيمانده زمين را در حدود بيش از يك متر، خاكريزى و آماده ساختمان جهت توسعه دامدارى و كشاورزى نموده‌ام و ضمنا در سال 1347، خانه و زمين متصل به آن، از طريق اداره ثبت اسناد و املاك، بلا معارض، به ثبت رسيده و در سال 1359، تقاضاى سند مالكيت نموده كه صادر و تحويل بنده شده و باقيمانده زمين فوق الذكر كه خاك و مصالح ساختمانى از سنگ و آجر در آن ريخته‌ام آماده بناء است آيا زمين مزبور را با اقداماتى كه در آن انجام شده مالك مىباشم يا خير؟
جواب: در فرض سئوال، اگر قبلا ملك شخص ديگرى نبوده و حريم معموره نيز نبوده است و خود شما، احياء كرده‌ايد، ملك شما است و آنچه را براى بناء آماده كرده‌ايد اشكال ندارد.
سؤال: كوههائى كه هيچ اثرى از آبادانى و عمران، در آنها نيست متعلق بچه كسانى مىباشد؟
جواب: در فرض سئوال، اگر حريم شهر يا ده نباشد، هر كه آباد كند، متعلق به او است، ضمنا بايد با مقررات مملكتى مخالفت نكنند.
سؤال: آيا اراضى موات را مىشود وقف نمود و آيا اصولا اراضى موات، در دولت جمهورى اسلامى، چنانچه ادعا گردد كه متعلق به وقف است، قابل قبول است، يا خير و چنانچه فردى، زمين موات را وقف كرده باشد صحيح است يا نه.
جواب: در فرض سئوال، چنانچه زمين مزبور هيچ گاه آباد نشده باشد، قابل وقف نيست مگر اين كه احياء شود و بعد از احياء وقف گردد. بلى اگر حريم ده وقفى باشد در آن حريم نيز تصرف غير وقفى نمىتوان كرد.
سؤال: مالك زمينى، مقدار معينى از زمين خود را به زارعى بعنوان مزارعه و يا..واگذار نمود و پس از مدتى زارع با دست خود بدون اخذ اجرت زمينهاى موات اطراف آن را احياء كرده، بفرمائيد اين زمينهائى كه بدست زارع و بدون اخذ اجرت احياء شده شرعا ملك كيست؟
جواب: در فرض سئوال اگر زمين موات حريم آبادى يا حريم ملك شخصى نباشد با احياء به قصد تملك، مالك مىشود و اگر حريم بوده تملك آن موقوف به رضايت و يا عدم منع صاحبان حريم است و بدون رضايت يا با منع آنها، به احياء مالك نمىشود.
سؤال: زمينى كه حريم يك دهستان هشت هزار نفرى است اگر موات باشد، كسى به احياء مالك آن مىشود يا خير و حريم ده يا شهر چه مقدار است؟
جواب: شرط مالك شدن زمين موات، به احياء، آنست كه زمين موات، حريم ده يا شهر و يا حريم ملك شخصى كسى نباشد و اين كه حريم ده و يا شهر چه مقدار است بستگى به تصديق اهل خبره دارد.
سؤال: سه قريه با هم متصل هستند و ضمنا مىدانى هست كه از آباء و اجداد اين ميدان بعنوان چراگاه هر سه قريه مورد استفاده بوده است و اكنون هم به همان وضع مىباشد فعلا دو قريه مىخواهند آن چراگاه را آباد كنند و اهالى قريه سومى آنها را منع مىكنند آيا حق منع دارند يا نه و آيا اين ميدان موات مقابل هر قريه حريم آن قريه خواهد شد يا خير؟
جواب: در فرض سئوال كه ميدان مزبور از قديم چراگاه هر سه قريه بوده ظاهر اين است كه حريم هر سه قريه است واحياء و تملك موقوف به رضايت همه صاحبان حق است و سؤال از اين كه ميدان مزبور حريم هر سه قريه است يا خير تعيين موضوع است و شأن فقيه نيست و مربوط به عرف و اهل محل است
