موات

سؤال: كوهى است كه نزد آن كوه، يك قريه واقع شده آيا دامنه آن كوه، حريم آن قريه است يا مال امام ارواحنا له الفداء است كه هر كس احياء كند مالك آن مىشود و بر فرضى كه حريم آن قريه باشد اگر بعضى از اهالى آن قريه، با عدم رضايت ديگران غرس اشجار كند و از نهر مشترك، آبيارى كند، جايز است يا نه و بر فرضى كه جايز نباشد آيا اهالى آن قريه، حق اجبار به بريدن آن درختها را دارند يا نه و اگر غارس، به بريدن آن درختها راضى نشود و قطع نكند ديگران مىتوانند درختها را قطع و زمين مشترك را خالى نموده و اصل درختها را به صاحبان آن درختها، تحويل دهند يا نه؟

جواب:  كوه، از موات و متعلق به امام عليه السلام است ولى اهالى ده، حق انتفاع از آن، بعنوان حريم، به مقدار احتياج دارند و كسى حق ندارد در حريم مورد احتياج اهالى، كارى كند كه باعث تضييق بر آنها شود و چنانچه غارس به اين بهانه، بخواهد مقدارى از اراضى را، تملك نمايد، اهالى مىتوانند با مراجعه به مراجع صلاحيت دار، دست غارس را از اين گونه تضييقات كوتاه نمايند ولى اگر اين غرس، باعث تضييق نباشد و مورد احتياج اهالى در موقع غرس نبوده و در اراضى موات باشد، كسى حق ممانعت از او را ندارد و در هر حال بدون رضاى غارس يا اذن حاكم شرع، قطع اشجار جايز نيست و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.

سؤال: قطعه زمينى است كه سالها باير بوده و مدت هيجده سال است توسط شخصى درختكارى و آباد گرديده و در حريم ده واقع است ولى در اصل جزء املاك قريه ديگرى است، مشخصات زمين به قرار زير است: مساحت زمين در حدود 250 متر مربع و محدود است شمالا به راه عمومى - جنوبا به ديوار باغ شخص احياء كننده - غربا به جوى عمومى قريه - شرقا نيز وصل به ديوار شخص احياء كننده است، در ضمن مجراى آب براى حياط منزل اين شخص نيز از اين قطعه زمين عبور مىكند آيا زمين فوق با مشخصات مذكوره متعلق به شخص احياء كننده مىباشد يا خير؟

جواب:  در فرض مسأله اگر زمينى كه درختكارى شده حريم قريه ديگرى بوده و مورد حاجت آن قريه نبوده و اهالى مانع از درختكارى نشده‌اند و آن شخص به قصد تملك احياء كرده باشد ملك آن شخص شده و مقدارى كه باير مانده به مقدار حوائج احياء شده حريم است و تا احياء نشود ملك كسى نيست مگر ممر و مدخل مجرى المياه و اگر نزاع موضوعى در بين باشد محتاج به مرافعه شرعيه است.

سؤال: زمينى است ديمى كه حدود نود سال پيش شخصى يك مرتبه يا دو مرتبه قسمتى از آن را زير كشت در آورده و بعدا به صورت باير در آمده تا مدت سى و پنج سال پيش شخص ديگرى آن را زير كشت در آورد واحياء كرد و از سى و پنج سال پيش تا حالا زير كشت دارد و حالا يكى از نوادگان قبلى بدون داشتن مدرك و يا قرار دادى ادعا مىكند آيا شرعا ادعاى او به حق است يا نه و زمين مال كداميك است، خواهشمند است جواب مسأله را بيان فرمائيد.

جواب:  در فرض سئوال كه زارع اول آن را رها كرده و به صورت موات در آمده و در اين مدت هم كسى اعتراض نكرده زمين مذكور حكم موات را دارد و متعلق به كسى است كه بعد آن را احياء كرده و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.