فتاوای آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله)

سؤال1886. پدرى يک دختر و يک پسر بالغ سفيه دارد که تحت سرپرستى او است، آيا بعد از مرگ پدر جايز است خواهر به عنوان ولايت بر برادر سفيه در اموالش تصرّف کند؟

جواب: خواهر و برادر نسبت به برادر سفيه خود ولايتى ندارند، بلکه ولايت بر برادر سفيه و اموالش در صورتى که جد پدرى نداشته باشد و پدر هم به کسى براى ولايت بر او وصيّت نکرده باشد، با حاکم شرع است.

سؤال1887. آيا معيار در سن بلوغ پسران و دختران سال شمسى است يا قمرى؟

جواب: معيار، سال قمرى است.

سؤال1888. براى تشخيص اين که فردى به سن بلوغ رسيده يا نه، چگونه مى توان بر اساس سال قمرى، تاريخ ولادت او را از نظر سال و ماه به دست آورد؟

جواب: در صورتى که تاريخ تولد بر اساس سال شمسى معلوم باشد، مى توان آن را از طريق محاسبه اختلاف بين سال قمرى و سال شمسى به دست آورد.

سؤال1889. آيا پسرى که قبل از پانزده سالگى محتلم شده، حکم به بلوغ او مى شود؟

جواب: با احتلام، حکم به بلوغ او مى شود زيرا احتلام شرعاً از نشانه هاى بلوغ است.

سؤال1890. اگر به مقدار ده درصد احتمال بدهيم که دو علامت ديگر بلوغ (غير از سن تکليف) زودتر ظاهر شده اند، حکم چيست؟

جواب: مجرّد احتمال اين که آن دو نشانه زودتر ظاهر شده اند، براى حکم به بلوغ کافى نيست.

سؤال1891. آيا جماع از نشانه هاى بلوغ محسوب مى شود و با انجام آن، تکاليف شرعى واجب مى گردند؟ و اگر فردى از آن آگاهى نداشته باشد و چندين سال بگذرد، آيا غسل جنابت بر او واجب مى شود؟ و آيا اگر اعمال مشروط به طهارت مانند نماز و روزه را قبل از غسل جنابت انجام بدهد، آن اعمال باطل هستند و قضاى آن ها واجب است؟

جواب: مجرّد جماع بدون انزال و خروج منى از نشانه هاى بلوغ نيست، ولى باعث جنابت مى شود و واجب است هنگام رسيدن به سن بلوغ غسل کند و تا زمانى که يکى از نشانه هاى بلوغ در فردى تحقق پيدا نکرده، شرعاً حکم به بلوغ او نمى شود و مکلف به احکام شرعى نيست و کسى که در کودکى بر اثر جماع جنب شده و سپس بعد از رسيدن به سن بلوغ، بدون انجام غسل جنابت نماز خوانده و روزه گرفته، واجب است نمازهاى خود را اعاده کند، ولى در صورتى که جهل به جنابت داشته، قضاى روزه هايش واجب نيست.

سؤال1892. تعدادى از دانش آموزان دختر و پسر مؤسسه ما طبق تاريخ تولدشان به سن بلوغ رسيده اند و بر اثر مشاهده اختلال در حافظه و ضعف آن، مورد معاينات پزشکى قرار گرفتند تا هوش و حافظه آنان آزمايش شود، نتيجه آن بررسى ها اثبات عقب ماندگى ذهنى آنان از يک سال پيش يا بيشتر بود، ولى بعضى از آنان را نمى توان مجنون محسوب کرد زيرا در حدّى هستند که مسائل اجتماعى و دينى را درک مى کنند، آيا تشخيص اين مرکز مانند تشخيص پزشکان اعتبار دارد و براى آن دانش آموزان ملاک است؟

 جواب: معيار توجه تکاليف شرعى به انسان اين است که او شرعاً بالغ و از نظر عرف عاقل باشد، ولى درجات درک و هوش معتبر نيست و دراين رابطه تأثيرى ندارد.

سؤال1893. در بعضى از احکام در خصوص کودک مميّز آمده است: «کودکى که خوب را از بد تشخيص مى دهد» منظور از خوب و بد چيست؟ و سن تمييز چه سنى است؟

جواب: منظور از خوب و بد چيزى است که عرف آن را خوب يا بد مى داند و بايد در اين رابطه، شرايط زندگى کودک و عادات و آداب و سنت هاى محلى هم ملاحظه شود و امّا سن تمييز، به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش، مختلف است.

سؤال1894. آيا ديدن خونى که داراى صفات حيض است، توسط دختر قبل از اتمام نه سالگى، علامت بلوغ اوست؟

جواب: اين خون علامت شرعى بلوغ دختر نيست و حکم حيض را ندارد هرچند صفات آن را داشته باشد.

سؤال1895. اگر فردى که به علتى توسط مراجع قضايى از تصرّف در اموال خود ممنوع شده، مقدارى از اموال خود را قبل از وفات به عنوان تقدير و تشکر از خدمات پسر برادرش به او بدهد و برادرزاده اش هم اموال مزبور را بعد از وفات عمويش خرج تجهيز و برآورده کردن نيازهاى خاص او بکند، آيا جايز است مراجع قضايى، آن اموال را از او مطالبه کنند؟

جواب: اگر اموالى که به برادرزاده اش داده، مشمول حجر بوده و يا ملک ديگرى باشد، شرعاً حق ندارد آن را به او بدهد و برادرزاده اش هم نمى تواند در آن تصرّف کند و جايز است مراجع قضايى آن مال را از او مطالبه کنند و در غير اين صورت کسى حق ندارد آن مال را از او پس بگيرد.