فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)

١ – عمل نکردن طرف مصالحه به تعهدات خود

سؤال: مادرم هم اکنون در سنین کهولت به سر مى برد، و متأسّفانه زمینگیر شده است. وى داراى املاک و مستغلاّتى است که آن را در عوض بردن وى به سفر کربلا، و تأمین مخارج زندگى، و مصارف کفن و دفن، به خواهر زاده اش بخشیده، و فرزندانش را از ارث محروم گردانیده است. و نیز شرط کرده تا زنده است بتواند از عائدات آن استفاده کند. ولى این آقا به بخشى از شرایط عمل نکرده، و تمام مصارف زندگى، و هزینه کفن و دفن را به عهده نمى گیرد. لطفاً حکم شرعى را بیان فرمایید.

جواب: هرگاه شخصى که اموال به او مصالحه شده به شرایط مقرّر عمل نکند، آن زن مى تواند مصالحه را فسخ کند. و در صورتى که آن زن از دنیا برود، و آن شخص از پرداختن مخارج لازم طبق قرار داد خوددارى کند، ورثه مى توانند مصالحه را فسخ کنند.

٢ – مصالحه کالی به کالی

سؤال: آیا مصالحه کالى به کالى، همانند بیع کالى به کالى، باطل است؟

جواب: اشکال دارد.

٣ – مصالحه زمین در قبال اخذ قرض ربوی

سؤال: حکم توافق و مصالحه ای که منعقد شده به منظور ابراء ذمه یکی از طرفین دعوی بر اساس بدهکاریی که در نتیجه اخذ قرض ربوی توسط واسطه ای متوجه او شده و با آن مصالحه برای تخلص از بدهکاری قرض و بهره متعلقه به آن توافق کرده قطعه زمینی با مشخصات معین در اختیار واسطه در قرض قرار دهد آیا این مصالحه مصالحه شرعیه است و یا در اصل باطل است؟

جواب: اگر مصالحه در مقابل اصل وام باشد صحیح است ولی اگر در مقابل وام و بهره باشد نسبت به بهره باطل است.

٤ – جریان خیارات در صلح

سؤال: آیا در صلح، خیارات معامله نظیر خیار غبن معتبر است؟

جواب: صلح نامه هایی را که شبیه به بیع است تمام خیارات بیع در آن جاری می شود.

٥ – عقد صلح منافع مال بدون تعیین مدت

سؤال: اینجانب عقد صلحی منعقد نموده ام که به موجب آن منافع مال موضوع عقد به دیگری منتقل شود لیکن مدت زمان واگذاری منافع معلوم نگردیده. آیا این عقد باطل است؟ در صورتی که منافع مال به صورت دائم منتقل گردد چه حکمی دارد؟ آیا موارد مذکور مصداقی از قاعد "غرر" می باشد؟

 جواب: در صورتیکه مدت تعیین نشود باطل است و اگر دائم باشد مانعی ندارد.