العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > شرکت:
فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله)
سؤال1919- اگر انسان مشترکاً با شخصی لباسی را بخرد و آن شخص بگوید من راضی نیستم، با آن می‌شود نماز خواند یا خیر؟
جواب: نماز با لباس مذکور جایز نیست مگر با اذن شریک.
سؤال1920- این جانب بیست و پنج سال قبل خانه‌ای مسکونی به مساحت تقریبی صد و هفتاد متر مربع دارای دو اتاق و یک آشپزخانه بدون هیچ گونه امکانات دیگر شراکتاً به طور مساوی با زید خریداری کرده و از آن تاریخ تاکنون بدون هیچ گونه صحبت و یا قرار داد خاصی در اختیار این جانب بوده است و در خلال این مدت این حقیر با سرمایه شخصی خود مبادرت به تجدید بنا و احداث ساختمان جدید و سایر امکانات رفاهی از قبیل لوله‌کشی آب، گاز، برق، تلفن و غیره نموده و در این خصوص نیز نامبرده نه مخالفتی با این کار داشته و نه پولی بابت احداث ساختمان جدید و سایر امکانات آن پرداخته است و اکنون پس از گذشت بیست و پنج سال اظهار میدارد که در تمام ساختمان شریک میباشد،مستدعی است در این خصوص حکم شرعی را بیان نمائید.
جواب: در مورد سؤال چنانچه تجدید بناء و ایجاد امکانات رفاهی با سرمایه شخصی خود شما بوده دیگری در آن بناء و امکانات رفاهی شریک نیست.
سؤال1921- شخصی کالای مواد اولیه مانند (نخ و پارچه) را نقد، با شرکت دیگران به قیمت نقدی خریداری میکند سپس کالای خریداری شده را خودش به مدت با قیمت زیادتری برمی‌دارد نخ و پارچه را برای خودش تکمیل نموده به فروش می‌رساند سؤال بنده این است تفاوتی که به صاحب پول بابت مدت کالای خریداری شده که خودش برمی‌دارد می‌دهد چه صورتی دارد این معادله صحیح است یا خدای نخواسته اشکال شرعی دارد؟ (ضمناً پوشیده نباشد صاحب پول یا شریک کالای مذکور را روشن نکرده و نمی‌کند فقط با اعتمادی که نسبت به ایشان دارد معامله صورت می‌گیرد).
جواب: در صحت خریدوفروش شرط است مالی که مورد معامله واقع می‌شود مجهول نباشد و بوصف و دیگر خصوصیات لازم معلوم و معین باشد لذا با فرض تعیین و مشخص بودن مورد معامله شریکی که تمام آن را برای خود برمی‌دارد اگر از طرف سائر شرکاء وکالت در فروش سهام آنها بخودش به مبلغ معین یا هر مبلغی که خواست داشته باشد مسأله صحیح است و اضافه قیمتش که به شریک می‌پردازد مانعی ندارد. و اللَّه العالم.
سؤال1922- چند نفر برادر در زمان پدرشان و بعد از فوت ایشان زندگی داشته و با هم کار کرده‌اند و یکی را بعنوان امین و بزرگ قرار داده‌اند ولی ایشان خیانت کرده و قسمتی از املاک و دارائی که خریده‌اند بنام خود کرده آیا این چهار برادر شریک هستند و یا اینکه فقط مخصوص صاحب سند است؟
جواب: در مورد سؤال، چنانچه املاک مذکوره برای چهار برادر خریداری شده ولی یکی از آنها در مقام نوشتن قباله ملک را باسم خود ثبت کرده این ثبت کردن شرعاً اثری ندارد و ملک متعلّق بهمه چهار برادر است ولی اگر امین و بزرگ ملک را برای خودش خریده و در این صورت اگر معامله عین به عین بوده نسبت به سهم برادران معامله فضولی است در صورت اجازه معامله از طرف آنها ملک خریداری شده متعلق به همه برادران است و در صورت عدم اجازه آنها معامله نسبت به سهم آنها باطل است و اگر نسبت به ثمن معامله ذمّه‌ای بوده ملک متعلق به خریدار است و دیگران در آن حقی ندارند و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیه لازم است.
سؤال1923- این جانب ساکن یکی از روستاهای استان مرکزی مدت زیادی با پدرم مشترک زندگی می‌کردم و اموال از منقول و غیر منقول با هم تهیه کردیم و شاید بتوان گفت که بنده در جمع‌آوری مال نقش بیشتری داشتم حال پدرم میگوید شما از این اموال حقی ندارید چون هرچه فرزند مال داشته باشد مال پدر است خواهشمند است حکم شرعی را بیان فرمائید که آیا بنده حقی دارم یا نه؟
جواب: بطور کلی ملک فرزند متعلق به پدر نیست بلکه متعلق به خود فرزند است و چنانچه تحصیل اموال منقول و غیر منقول در گذشته معلوم نباشد که بچه نحو بوده آیا برای پدر بوده یا برای خودش و یا هر دو قسم بوده اگر کار را با مصالحه تمام کنند موافق با احتیاط است بلی اگر نزاع موضوعی در بین باشد محتاج به مرافعه شرعیه است. و اللَّه العالم.
سؤال1924- پدرم سرمایه مغازه‌اش را در اختیار من و برادرم گذاشته تا سود حاصل از آن مال ما باشد مدت سه سال با هم کار کردیم و سود را هم ضمیمه سرمایه نمودیم پس از بررسی اموال معلوم شد که مقداری از سود را برادرم بدون رضایتم برداشته و بقیه سود با اصل سرمایه در اختیار پدرم میباشد و حقم را نمی‌دهند آیا می‌توانم بدون رضایت پدرم حقم را تدریجاً از سرمایه‌ای که سود در آن است بردارم یا نه و اگر راه دیگری هست راهنمایی فرمایید.
جواب: در فرض سؤال تملیک سود قبل از حصول آن از جانب پدر به شما و برادرتان صورت شرعی نداشته و اگر معاملات به عین سرمایه دکان و سود آن انجام می‌شده تمام آن ملک پدر شماست به هر نحوی که روی آن عمل کند مختار است فقط شما اجرة المثل عمل خودتان را اگر بیشتر از سودی که به شما در آن معامله می‌رسیده نباشد طلبکارید و میتوانید آن را با مراجعه به حاکم شرع جامع الشرائط و اذن او از سرمایه و سود موجود تقاصاً برداشت کنید، و اگر معاملات را برای خودتان و به اثمان کلی خریداری می‌کردید آنچه را به ذمه خریده‌اید ملک شما شده و معاملاتی که روی آن شده همه به خود شما و برادرتان مربوط می‌شود هرچند ثمن آنها را بعداً از سرمایه دکان داده باشید به هر حال چون در این صورت مسأله تفاصیلی پیدا میکند و تفکیک معاملات واقع شده از یکدیگر محتاج به محاسبات دقیق است بهتر این است که با پدر و برادرتان در این جریان تراضی نموده و به مصالحه و سازش رفع اختلاف نمایید. و اللَّه العالم
سؤال1925- جمعی از مردم به شرکت یک حلقه چاه عمیق جهت شرب زراعت خود حفر نموده‌اند که این چاه هم با موتور وهم با برق کار میکند عده‌ای از شرکاء هر رشن آب مالکی خود را هرچند ساعت که باشد استفاده میکنند وعده دیگر همه رشن‌ها احتیاج به گرفتن سهم آب خود ندارند و آبی نمیگیرند ولی کارکرد موتور هم هزینه مصرف برق وهم هزینه کار کرد موتور و فرسودگی موتور را نسبت به سهم خود پرداخت مینمایند آیا آن عده که از آب موتور همیشه وهمه رشن‌ها استفاده نمی‌کنند چنانچه موتور مرقوم احتیاج به تعمیر و یا هزینه مصرف برق داشته باشد بایستی با آن عده که همه رشن‌ها از کارکرد موتور استفاده میکنند هزینه پرداخت نمایند یا خیر و آیا آن عده که همه رشن‌ها به مالکیت خود را از موتور مذکور استفاده مینمایند رضایت بقیه که همه رشن‌ها از آب موتور استفاده نمی‌کنند را احتیاج دارد و یا خیر؟
جواب: در فرض سؤال، هزینه برق و تعمیر باید به نسبت مقدار استفاده از آب پرداخت شود، و تصرّف در مال مشترک باید با رضایت شرکاء باشد ولی چنانچه از اوّل رشن‌بندی، قرار همه شرکاء بر این بوده که هر کس به نسبت سهم خود حق استفاده از موتور را دارد، چه بقیّه شرکاء از موتور استفاده کنند و چه نکنند مادام که از رضایتی که داده‌اند عدول نکرده‌اند تجدید رضایت لازم نیست.
سؤال1926- آیا در امور مربوط به شرکتهای سهامی عام (با تعداد شرکاء و سهامداران زیاد) و غیر دولتی رأی اکثریت و بالای 50 درصد آن گونه که در مدیریت و اداره این شرکت‌ها نافذ است در امور مرتبط با مالکیت نظیر هبه، پاداش و دخل و تصرف در اموال نیز نافذ بوده و یا صرفاً در محدوده و حیطه اموال و حق السهم شرکاء و سهامدارانی که نسبت به انجام چنین اموری اعلام رضایت نمایند عملی میباشد؟
جواب: در مورد سؤال رأی شرکاء در امور مربوط به مالکیت فقط در محدوده حق السهم خود معتبر است.
سؤال1927- آیا استفاده از اموال نظیر خودروها و منازل سازمانی که عملًا متعلق به کلیه سهامداران بوده و رضایت تمامی آنان محل تردید است، مجاز میباشد؟
جواب: در صورت شک در رضایت تمام و یا بعض شرکاء تصرّف جایز نیست.و اللَّه العالم
سؤال1928- در صورت علم و اطلاع از نارضایتی تعدادی از شرکاء و یا سهامداران چه حکمی دارد؟
جواب: تصرّف جایز نیست. و اللَّه العالم
سؤال1929- کارخانه برنجکوبی بین چند وارث باید تقسیم بشود یکی از شرکاء میگوید یا سهمیه مرا بخرید یا بفروشید یکی از شرکاء میگوید نه میفروشم و نه میخرم درب کارخانه را می‌بندم تکلیف سایر شرکاء و سایر وراث چیست؟ (اگر کارخانه بسته شود ضرر زیادی به این شرکاء وارد می‌زند و عده زیادی شالی در کارخانه گذاشته‌اند که تبدیل به برنج نمایند).
جواب: تصرّف هر یک از شرکاء در کارخانه باید به رضایت سائر شرکاء باشد و باید با هم در اداره کارخانه توافق کند و اگر یک نفر یا بیشتر از شرکاء از توافق خودداری کند با مراجعه به دادگاه شرعی دادگاه حکم لازم را برای جلوگیری از تعطیل کارخانه و ورود ضرر بشرکاء صادر میکند، و شریکی را که از توافق خودداری کرده ملزم به قبول می‌نماید و اگر جلوگیری از بسته شدن کارخانه متوقف بر فروش آن به شریک ممتنع یا خرید سهم او باشد در این مورد نیز تصمیم عادلانه گرفته می‌شود، لازم بیاد آوری است شریکی که بدون اذن و وکالت از طرف سائر شرکاء مخارجی برای کار خانه نموده حق مطالبه آن را از آنها ندارد.
سؤال1930- کارخانه برنجکوبی چند وارث و چند شریک دارد شوهر یکی از وراث که حقی در کارخانه دارد بدون اجازه شرکاء کارخانه را تعمیر و لوازم خریده چند سال بهره‌برداری میکند از درآمدش مخارج خود را بر میدارد و منافع را بین شرکاء تقسیم میکند اکنون اختلاف پیدا کرده‌اند میگوید چون بدون اجازه این عمل را انجام دادم باید مصالحی خود را بردارم آیا حقی دارد که مصالح که خریده بعد از چند سال ببرد یا نه ثانیاً چنانچه حق برداشتن داشته باشد، ضرری که به اصل کارخانه وارد می‌آید مربوط به این شخص هست یا نه؟
جواب: در فرض سؤال، کسی که بدون اجازه شرکاء کارخانه را تعمیر کرده مخارجی را که بعنوان انجام بعض کارها مانند نصب ادوات و یا نظائر آن متحمل شده نمیتواند مطالبه کند ولی اعیان مصالحی که بکار رفته متعلق به او است و میتواند بردارد هر چند سالها بر آن گذشته باشد مگر اینکه صریحاً اعلام کرده باشد که این مصالح را به شرکاء بخشیده‌ام بلی اگر برداشتن مصالح، مستلزم تخریب باشد باید خرابیها را از مال خود جبران نماید و اگر مخارجی را که برای تعمیر و خرید لوازم میکرده از عوائد کارخانه بوده نسبت بسهم شرکاء ضامن است و اگر صورت عمل آنها در این چند سال بنحوی بوده که عرفاً شخصی که شوهر یکی از شرکاء است به عنوان وکالت عمل مینموده و مصالح را از عوائد کارخانه خریداری میکرده مصالح متعلّق به همه شرکاء است و به هر صورت در هر یک از این مسائل چون نزاع موضوعی در بین است باید مراجعه به دادگاه شرعی شود.
سؤال1931- 6 ماه قبل تعدادی از فرهنگیان تصمیم می‌گیرند که یک مدرسه غیر انتفاعی تأسیس کنند و با یکی از فرهنگیان که مجوّز تأسیس مدرسه دارد مشارکت مینمایند و در مدت 4 سال با تلاش زیاد مدرسه را سر و سامانی می‌دهند سپس بین آنها اختلاف افتاده و چون مدرسه قانوناً بنام یک نفر است در اختیار همان یک نفر قرار می‌گیرد و بقیه بالاجبار دستشان از مدرسه کوتاه می‌شود و سایر اعضا اگر چه پس از چند ماه و تعدادی پس از یک سال سهم خود از میز و صندلی و سرمایه موجود در حساب بانکی را گرفتند ولی هنوز مدعی هستند که زحمات آنها در این مدت بی‌نتیجه مانده. این جانب پس از گذشت یک سال از جدایی آنها با صاحب امتیاز فوق مشارکت نموده‌ام. حال با توجه به اینکه اعضای قبلی مدعی هستند که رضایتشان جلب نشده خواهشمندم این جانب را راهنمایی فرمائید که آیا می‌توانیم به مشارکت با گروه جدید ادامه دهم یا خیر؟
جواب: در فرض سؤال چنانچه شرکاء سهم خود را از همه اعیان گرفته‌اند تصرف در آن اعیان برای صاحب امتیاز و شریک بعدی مانعی ندارد و ادّعای حق شرکاء سابق نسبت به افزایش اعتبار مدرسه و امثال ذلک بجهت تلاش آنها در مدرسه، با توجه به اینکه می‌دانسته‌اند امتیاز بنام دیگری است شرعاً اعتباری ندارد. و اللّه العالم.
سؤال1932- خرید سهام از شرکتهای دولتی و یا سرمایه‌گذاری در شهرک‌سازی و یا فروشگاههای زنجیره‌ای که سال بسال به صاحبان سهام مقداری سود پرداخت می‌شود چه حکمی دارد؟
جواب: اگر کارخانه‌ای را مثلا سهم‌بندی کنند و بفروشند اشکال ندارد و اشخاصی که از آن سهام میخرند در سود و زیان آن حسب السهم شریک می‌شوند و قبل از وجود کارخانه یا شهرک، فروش معنی ندارد، بلی اگر از اشخاص پول بگیرند که با آن پولها مشترکا کارخانه یا شهرک بسازند و اشخاصی را که پول داده‌اند به نسبت پولی که داده‌اند شریک کنند بلامانع است و مانند فرض اوّل در سود و زیان، حسب السهم شریک می‌شوند. و اللّه العالم
