العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > ربا:
فتاوای آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله)
سؤال563: آيا صحيح است كه انسان چك يا سفته به فردى بدهد و به وى بگويد مبلغ اين مقدار قرض به من بده، بعد از وصول چك يا سفته طلب خود را بردار و اين مبلغ هم بابت حق الزحمه خودت كه چك را از بانك گرفتهاى باشد؟
جواب: اگر چك صورى است و يا وسيلهاى براى رباخوارى است اشكال دارد.
سؤال564: شخصى مراجعه و اظهار مىدارد يك فقره چك از شخصى دارم كه براى مدّت 3 ماه ديگر است لذا مىخواهم آن را به قيمت كمتر نقد بفروشم و شخصى كاسب اين كار را انجام مىدهد. آيا اين عمل شرعى است يا خير؟
جواب: اگر آن چك در برابر كالائى است كه به آن شخص داده است و نيز تبانى قبلى براى رباخوارى نباشد اشكال ندارد.
سؤال565: آيا خريد و فروش سفته به كمتر از مقدار آن صحيح است؟
جواب: در صورتى كه سفته و چك صورى نيست و در مقابل دينى است كه در ذمّه ثابت است و تبانى قبلى نيز كه وسيله رباخوارى احياناً مىشود در بين نباشد خريد و فروش به كمتر از مقدار آن جائز است.
سؤال566: در ميان مردم خريد و فروش چك يا خرد كردن آن به كمتر از مبلغ چك رايج است، مثلاً گاهى شخصى داراى حساب بانكى است - چكى دارد - بنا به دلايلى صاحب چك ناچار است از كسى قرض نمايد، آيا مىتواند مبلغ مورد نياز را يكساله يا كمتر و بيشتر از طرف مقابل به زيادتر از موجودى چك بخرد و چك را براى يكساله بعد بنويسيد و به او بدهد؟ و اضحتر عرض كنم افرادى هستند شغلشان هيمن است كه چك خرد كنند و ثرت زيادى از اين طريق هم جمع كردهاند سؤال اين است كه، از نظر شرعى ربا محسوب مىشود و حرام است؟ يا اينكه راههايى وجود دارد كه اين را از عنوان ربا خارج كند؟
جواب: خريد و فروش پول و چك جائز نيست. بلى اگر كسى در ذمه شخصى طلب دارد، متاعى فروخته و از او چك گرفته، در اين صورت مىتواند آن چك را كه حاكى از ما فى الذمه است بفروشد و در مورد اخير نيز نبايد با تبانى قبلى باشد كه موجب ربا باشد.
سؤال571: آيا فروش قسمتى از خانه يا ملك به فردى تا مدّت معين به عنوان بيع شرط و اجاره كردن آن از مالك جديد به مبلغ معينى در صورتى كه هدف فرار از ربا باشد صحيح است؟ يعنى فروشنده بنا دارد تا يكسال ديگر بر اساسا خيارى كه دارد معامله را فسخ كند چون نياز به پول دارد دست به چنين معامله و اجارهاى مىزند.
جواب: اين قبيل اعمال كه در آنها مقصود اصلى رباخوارى است و به عنوان فرار از ربا صورت مىگيرد، مشروع نيست و مجوز ربا خوارى نمىشود.
سؤال572: اگر شخصى جنسى را به ديگرى به قيمت معين بفروشد و از فروشنده تعدادى از آن را دريافت كند و بعد از فروشنده از تحويل مابقى بازماند آيا خريدار مىتواند آن مقدار جنسى را كه هنوز از فروشنده دريافت نكرده به قيمت اضافهترى به او بفروشد و به اين صورت حساب خود را تسويه كند؟
جواب: در صورتى كه تبانى قبلى براى رباخوارى نباشد جائز است
سؤال575: آيا فروش مثلاً ده كيلو برنج به پانزده هزار تومان يعنى هر كيلو يكهزار و پانصد تومان به فردى با شرط اين كه مثلاً پنجاه هزار تومان به خريدار به عنوان قرض بدهد كه به صورت اقساط بپردازد صحيح است؟
حال اگر در اين معامله فرار از ربا باشد چطور؟
جواب: جائز نيست
سؤال577: آيا با خريد و فروش صورى مىتوان از ربا فرار كرد؟
جواب: جائز نيست
سؤال579: اگر شخصى پوللى را به عنوان قرض به شخص ديگرى بدهد و سرماه مبلغى را بگيرد مثلاً 100 هزار تومان 4 هزار تومان و در ازاى اين معامله يك شىء را به همديگر بدهند مثلاً يك كتاب آيا اين همان نزول مىباشد و اگر هر دو طرف رضايت داشته باشند مسئله چطور است؟
جواب: اگر از اول قرار گذاشته باشند ربا و حرام است
ج2:
سؤال 440 - گرفتن وام از بانكهاى خارجى كه مستلزم پرداخت ربا است چه صورت دارد؟
جواب: معاملهاى كه متضمن دادن ربا به كفّار باشد حرام و باطل است.
سؤال 441 - احتراماً نظر به اينكه شغل بنده طلا فروشى مىباشد و ظاهراً دو نوع طلا از نظر خريد و فروش داريم:
نوع اوّل: طلائى كه عيار آن مشخص و طبق عيار مشخص معامله مىشود.
نوع دوّم: طلائيكه با شمارش - كه آن شماره هم جزء عيار مىباشد - خريد و فروش مىشود مثلاً طلاى شماره 745 را به قيمت طلاى شماره 742 از همكار آگاه خريدارى نموده و همين شماره 742 را به شخص همكار آگاه به شماره 745 مىفروشيم لذا مستدعى است نظر مبارك را در مورد اينگونه معاملات بفرمائيد؟ آيا تفاوت در شماره و سود فروش طلاء جايز مىباشد يا خير؟ در صورت امكان طريقه صحيح خريد و فروش طلاى فرسوده با همين شمارههاى عنوان شده را ذيلاً مرقوم فرمائيد.
جواب: در صورتى كه از نظر وزن متفاوت نباشد اشكالى ندارد و شرط ديگرى نيز در ضمن معامله نكنند.
سؤال 442 - گرفتن ربا و يا دادن ربا به كفار چه حكمى دارد؟
جواب: گرفتن ربا از كفّار جائز است.
سؤال 443 - آيا از افرادى كه در پرداخت به موقع اقساط خود قصور مىكنند، مىشود مبلغى را به عنوان ديركرد يا خسارت دريافت نمود؟
جواب: خير.
سؤال 444 - شخصى چكى را به مبلغ يك ميليون تومان به ديگرى مىدهد و بعد از چند ماه فرد دوم به غير از مبلغ چك، دويست هزار تومان نيز به صاحب چك بر مىگرداند، آيا چنين عملى ربا محسوب مىشود يا خير؟
جواب: اگر از آغاز بنابر گرفتن مبلغ اضافى بوده ربا و حرام است.
