فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)

احياى مراتع استفاده شده

سؤال: آيا جايز است مراتع و چراگاه ها را كه چندين سال مورد استفاده قرار گرفته است، احيا كرد؟

جواب:  اگر حريم روستايى باشد يا مالكى دارد كه از آن اعراض نكرده است، احياى آن جايز نيست.

آب چاه

سؤال:  بعد از چند سال زحمت، آبى از چاه براى زراعت بيرون آورده ام، آيا اين آب جزو انفال است يا متعلّق به خودم؟

جواب:  اگر قصد تملّك كرديد، متعلّق به خودتان است.

حريم خانه ها

سؤال:  كسانى كه در دامنه ى كوه يا تپّه خانه مى سازند، آيا حق دارند از احياى زمين ه اى بالاتر از خانه ى خودشان در دامنه ى كوه يا تپّه ـ به عنوان حريم ـ ممانعت كنند؟

جواب:  حريم خانه مقدارى از زمين است كه نوعا در بهره مندى و استفاده از آن خانه مورد احتياج است.

ادّعاى وقفيّت اراضى موات

سؤال: آيا اراضى موات ـ كه هيچ گونه فعّاليت كشاورزى و احيا و عمران بر روى آن صورت نگرفته و اكنون در اختيار هيأت واگذارى زمين است ـ ، مى تواند وقف باشد و فردى ادّعاى وقفيّت آن را بنمايد؟

جواب:  اراضى موات كه سابقه ى ملكيت ندارند، قابل وقف نيستند و اختلاف موضوعى بايد در محاكم شرعيّه، حلّ و فصل شود.

ملكيّت حريم ملك

سؤال: حريم ملك از آن كيست؟

جواب:  قول مشهورتر بين فقها، آن است كه حريم ملك به تبعيّت از خود ملك، متعلق به صاحب حريم ملك است.

ميزان از بين رفتن عمران

سؤال: آيا اگر مالكِ زمين؛ آن را تا سه سال زراعت و عمران نكرد، ديگران مى توانند تصرّف كنند؟

جواب:  حكم مالكيت باقى است، مگر يقين به رضايت مالك باشد.

فروش موات سنگ چين شده

سؤال:  آيا زمين مواتى را كه سنگ چين شده، مى توان فروخت؟

جواب:  فروش زمين موات صحيح نيست، هر چند سنگ چين شده باشد و تحجير (سنگ چين كردن) در صورتى حقّ مى آورد كه به قصد احيا باشد و انتقال اين حق به ديگرى با صلح و مانند آن مانعى ندارد.

آبادى حريم بدون اذن

سؤال: اگر شخصى يا گروهى در حريم ملكى بدون اجازه ى صاحب حريم، سنگ چينى و ديواركشى يا آبادى ايجاد كنند و از طرف ديگر صاحبان حريم در ابتدا با وجود اطّلاع و عدم رضايت، مانع نشوند؛ امّا بعدا مخالفت خود را اظهار كنند، آيا در اين صورت تحجيركننده و آبادكننده مالك مى شود يا نه؟

جواب:  حريم، قابل تحجير يا احيا نيست و با ديواركشى و سنگ چين كردن متعلَّق حقّ تحجيركننده (سنگ چين كننده) نمى شود و احياى آن، موجب ملكيّت احياكننده نمى گردد.

چشمه سارها

سؤال:  حق تقدّم استفاده از آب چشمه هايى كه به صورت سنتى و بدون قرارداد مكتوب مورد استفاده قرار مى گيرند چيست؟

جواب:  چشمه ها هم فى الجمله مى توانند مالك شرعى يا مالكينى داشته باشند و شرط آن مكتوب بودن نيست.