العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > حدود و تعزیرات:
فتاوای آیت الله العظمی جوادی آملی (مدظله)
سؤال: در اجراي مجازات شلاق حدّي با عنايت به آيه 2 سوره مبارکه نور: «... وليشهد عذابهما طائفة من المومنين»
۱-منظور «طائفة» چيست؟ (آيا اجزاء مجازات مذکور در حضور چند نفر آنهم در محيط بسته کفايت مي کند يا اينکه الزاما بايستي در اماکن عمومي و ملاء عام انجام گيرد؟)
۲-«من المومنين» چه کساني هستند؟ (افراد با ايمان به معناي خاص يا افرادي که مسلمانان هستند؟)
۳-آيا رعايت قيود فوق الذکر شرعا واجب است؟ يا اينکه جنبه ارشادي واستحباي دارد؟
جواب۱-حضور بعضي از مسلمانان کافي است، هر چند در مکان عام نباشد.
جواب۲-مقصود از مومنان مقابل کافران است پس حضور برخي از مسلمانان کافي است.
جواب۳-ظاهر امر در آيه مزبور لزوم حضور است، احتياط آن است که در صورت امکان حضور ترک نشود.
سوال2: الف) مجازات قتل ولد الزنا (در 2.سه فرض: سقط جنين، ولدالزناي صغير و ولدالزناي بالغ) چيست؟
ب) چنانچه ديه تعلق بگيرد ميزان ديه آن چقدر است؟ (در هر سه حالت فوق)
ج) ولي دم وي چه کسي است؟ (در سه حالت فوق الذکر)
د) چنانچه قاتل، پدر طبيعي مقتول (ولد الزناي) باشد نوع مجازات وي چه مي باشد ؟ به عبارت ديگر، فرزند ناشي از زنا توسط زاني به قتل رسيده باشد.
جواب1- اسقاط جنينِ پديد آمده از زنا اگر محکوم به اسلام باشد موجب ديه است.
جواب 2- ديه جنينِ حاصل از زنا به مقدار ديه جنين پديد آمده از نکاح مشروع است ولي احتياط مصالحه با حاکم شرع است که ولي جنين نامشروع است.
جواب 3- قتل کسي که از زنا متولد شده باشد و محکوم به اسلام باشد موجب قصاص است مگر آنکه ولي او يعني حاکم شرع تبديل به ديه را مصلحت بداند.
جواب 4- اگر قاتلِ فرزندِ نامشروع خواه بالغ و خواه نابالغ، پدر طبيعي او باشد، قصاص نمي شود، بلکه ديه مي پردازد.
سؤال3- جهت تنصيف ديه زنان ، چه ديه اي بايد به ثلث ديه کامل برسد: ديه هر جرح به تنهايي؛ ديه کلّ جراحات وارده بر هر عضو؛ ديه کل جرحات وارده بر بدن؟
2- فلسفه يا حکمت تنصيف ديه زنان چه مي باشد؟
جواب 1- ديه به معناي ارزش انسان نيست تا تساوي آن در قتل بزرگترين شخصيت علمي عصر و ساده ترين فرد جامعه موجب وهن آن شهرهٴ دوران شود يا تفاوت آن در مرگ زن و مرد سوال برانگيز گردد.
جواب 2- همانطوري که در جريان تفاوت سهام ارث خداي سبحان به قصد آگاهي بشر اشارت فرمود: «لاتدرون ايهم اقرب لکم نفعا» در اختلاف مقادير ديه نيز ميتوان حدس زد تا بعدا معلوم شود.
سؤال4.احتراماً خواهشمندم نظر شريف خود را در رابطه با «جواز و عدم جواز سقط جنين در قبل و بعد از چهار ماهگي در صورتي كه تشخيص طبي قطعي (و يا احتمالي بيش از 85%) اين باشد كه جنين غير طبيعي بوده و با مشكلات متعدّد جسمي و عقلي (نظير مونگول بودن و يا شديدتر از آن) متولد خواهد شد و يا قبل از تولد از بين خواهد رفت» اعلام فرماييد. همچنين اگر مادر با تجويز پزشك معالج و رضايت شوهر با خوردن دارو موجبات سقط جنين را فراهم كرده باشد تكليف در رابطه با ديه و يا كفاره چه مي‌باشد؟
جواب 1.اسقاط جنين جايز نيست هر چند قبل از چهار ماه باشد.
جواب 2.اسقاط جنين جايز نيست هر چند غير طبيعي و داراي مشكلهاي ياد شده باشد.
جواب 3.مادر در صورت رضايت و اختيار مانند پدر مسئول و بايد ديه پرداخت كند.
سؤال5. اگر مردي, همسر نابالغ خود را در حال زنا ببيند و وي را به قتل برساند و در دادگاه زناي همسر خود را ثابت كند, آيا ديه و قصاص از او ساقط است يا به سبب آنكه زانيه شرعاً ـ به سبب عدم بلوغ مكلّف نبوده و لذا ـ مهدورالدم نبوده, شوهر به سبب قتل او محكوم به قصاص مي‌شود؟
سؤال: اگر مردي, نابالغي را ببيند كه با همسرش زنا مي‌كند و در آن حال زاني را بكشد و در دادگاه زناي او را ثابت كند, آيا ديه و قصاص از او ساقط است يا به سبب آنكه زاني شرعاً ـ به سبب عدم بلوغ مكلّف نبوده است و لذا ـ مهدورالدم نبوده, شوهر محكوم به قصاص مي‌شود؟
جواب 1. فرد نابالغ به سبب زناي مزبور مهدورالدم نمي‌شود لذا قتل او جايز نيست.
جواب 2. اگر قاتل نسبت به حكم شرعي آن آگاه نباشد و به توهّم جواز قتل كُشته باشد قصاص نمي‌شود و با توافق اولياي دَم ديه پرداخت كند.
جواب 3. اگر قاتل نسبت به حكم شرعي آن كه حرمت قتل است آگاه بود قصاص مي‌شود مگر با توافق اولياي دم.
سؤال6.احتراماً در پرونده ای حقوقي در قتل شبه عمد قاتل فوت كرده اولياء دم به طرفيت ورثه (اولياء دم) قاتل دعوي طرح كردند و ورثه قاتل محكوم به پرداخت ديه از ماترك قاتل شدند لكن قاتل مالي ندارد با تحقيق و بررسي مشخص شد ورثه قاتل هم مال ندارند آيا مي‌شود ديه مقتول را از بيت‌المال پرداخت نمود؟ همچنين در صورتي كه ورثه قاتل مال داشته باشند تكليف به پرداخت ديه از مال خود دارند يا در هر صورت وقتي كه قاتل مالي نداشت ديه بر بيت‌المال است؟
جواب 1. ديه شبه عمد بر قاتل است و در صورت عدم تمكن از اداي دين ميتوان مقداري از زكات را از سهم غاريين به آن اختصاص داد.
جواب 2.در صورت عجز از تأديه ديه حكومت اسلامي بايد آن را از بيت‌المال بپردازد.
سؤال7.احتراما مستدعي است نظر مبارک را در مورد فرع فقهي زير مرقوم فرماييد. مزيد توفيقات حضرتعالي در تبليغ معارف دين را از خداوند مسئلت مي نمايم.اگر مقتول به قتل عمد، زن باشد و تنها وارث وي پدر و مادر باشند و پدر از قصاص درگذشته باشد يا مادر مي تواند مطالبه قصاص نمايد
جواب 1. مادر حق قصاص دارد.
جواب 2. سهم پدر از ديه تصالحي، بايد از طرف مادر پرداخت شود.
جواب 3. اگر پدر سهم خود را بخشيد، مادر بايد سهم پدر را به وارث يا وارثان قاتل بپردازد
